www.weyerman.nl

Staring en twee maal Van Dijk

Jacob van Dijk, verm. door Aert Schouman (collectie Rijksmuseum)

zaterdag 19 augustus 2017 – Eén van de interessantste auteurs van de late achttiende en vroege negentiende eeuw is A.C.W. Staring (1767-1840). De revolutionaire decennia van de achttiende eeuw lieten hem ogenschijnlijk zonder littekens of kleerscheuren ontsnappen, in de negentiende eeuw trok hij zich terug in Vorden, op de Wildenborg. Staring was er, zo op het oog, steeds niet als het ergens om ging. Hij blééf al die jaren onafgebroken, ofschoon niet maniakaal, schrijven en publiceren. Zo hoorde hij er steeds wel en niet bij.

Staring is de voorbije eeuwen niet stiefmoederlijk behandeld door onderzoekers. Aan deelonderzoek en artikelen over zijn vormingsjaren (1784-1789), zijn landbouwactiviteiten enz. geen gebrek, maar is er een omvattende biografie? Nog geen tien jaar geleden schreef Bert Scova Righini een monografie, waarover Jan Blokker geamuseerd opmerkte dat in het levensverhaal de literatuur vrijwel ontbrak. Dwarskop Blokker leek het de biograaf als een pluspunt aan te rekenen. Lees verder →

De roodharige kok uit Haarlem

donderdag 17 augustus 2017 – In Den Amsterdamschen Hermes (deel 2, aflevering 43, 20 juli 1723, p. 341) staat het volgende korte verhaal:

Een Sprookje, zynde een Uitbreiding over ’t latyns vaers.
Raro breves humiles vidi, Rufosque fideles.
(dat is)
Zeer zelden zal een kleine Kwant
Deemoedig weezen;
En in de lokken van een Judas Afgezant,
Was nimmer Trouw te leezen.

Eertyts woonde tot Haarlem een Waard, of anders een Kok, die zo roshaerig was als de Koe van Myron, en wiens Dochter meêr Vosse-sproeten had op haar voorhooft, dan een pronkende Paauw oogen voert in haar opgeheeven staart. Een Deensche Weever, die vry hooger gekoleurt was dan een voering van Eekhoorntjes vellen, kwam te logeeren by dien Hospes, en uit vrees voor de avond-dieven van het Spaaren, betrouwde hy zyn Altonas Erfdeel van sestig Daalders, aan dien dagdief van een Poulle fricassê. Maar naauwlyks was den Waard, een half uur lang, in de bezitting van die schat geweest, of den Deen eischte zyn toevertrouwde penningen weerom. En waarom worden die Viskoopers zilverlingen, zo schielyk, opgeeischt (vroeg den Hospes) of denk je dat ik een Dief ben? Dat kan ik niet bewyzen, (repliceerde de Weever) maar ik betrouw geen Man die ros gehaert is. Ha ha! dat is applicabel op je zelven, Rood Vos, (schreeuwde de Waard) want je bent zo blond als het buitenste van een turksche roos. Dat is waar (herhaalde de schabbige Deen) maar uit myn Neiging, gis ik uw Imborst.

Lees verder →

De leeuwen van de Tower

woensdag 16 augustus 2017 – Tegenwoordig zijn bij de Tower van Londen alleen nog de raven te zien, maar eeuwenlang was daar de dierentuin van de Engelse vorsten gevestigd. Een jaar of vijf geleden zijn er, als herinnering aan de menagerie, beelden van allerlei dieren, waaronder ook leeuwen, in de Tower geplaatst.

Op de leeuwen – koninklijke dieren – was men er bijzonder trots. Op 27 november 1724 vond Weyerman de leeuwen interessant genoeg om ze een plaatsje te geven in de Ontleeder der Gebreeken (deel II, nummer 7, p. 51): Lees verder →

zondag 13 augustus 2017 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een afbeelding van de boekenwereld. Deze keer is het een mobiele leesbibliotheek in Alkmaar, circa 1900. Op de site van Librariana staat een aardig artikel over de leesbibliotheken in Noord-Holland. Lees verder →

Gedachte gelijkenissen in de Syberg-roman van Reinold Vugs

donderdag 10 augustus 2017 – In het midden van maart verscheen in het centrum van Zoetermeer Syberg. Niet de man, maar het boek. Syberg is de krachtige titel van de vuistdikke roman van Reinold Vugs, vooraanstaand burger van Zoetermeer. De presentatie van het boek bracht plaatselijke notabelen en Campisten uit de regio bijeen. Een feestelijke gebeurtenis. Buiten regende het en binnen werd getoast op het boek.

De roman heeft ook nog een ondertitel die herinnert aan de boektitels uit de achttiende eeuw: ‘Of hoe een Duitse nepbaron Den Haag, Zoetermeer en de rest van de wereld veroverde’. Het is een vaardig geschreven en trefzeker opgebouwde geschiedenis, die zich afspeelt in de eerste decennia van de achttiende eeuw.

In het boek gaat het om de Duitse baron-goudmaker, de eenarmige Syberg. Voordat Vugs Syberg als hoofdpersonage koos, had Jacob Campo Weyerman dat al gedaan, in diens fenomenale roman De Leevens Byzonderheden van Johan Hendrik, baron van Syberg. Wat de roman of biografie van Weyerman zo bijzonder maakt, is zijn eigen optreden. Weyerman, als personage, duelleert als het ware met Syberg. Een eerlijk gevecht is dat natuurlijk niet. Voor wie mocht twijfelen: Weyerman en Syberg hebben echt bestaan. In de weergave van Weyerman en Vugs zijn zij zichzelf gebleven en veranderd. Lees verder →

dinsdag 8 augustus 2017 – De ‘festivalisering’ neemt de laatste jaren hand over hand toe. Er is vrijwel geen weekend meer te vinden waarin er nergens in Nederland een festival plaatsvindt. Vooral steden als Amsterdam en Utrecht hebben het daarbij zwaar te verduren, wat zo af en toe leidt tot de klaagzang van een boze binnenstadbewoner.

Vroeger was natuurlijk alles beter, maar laten we ook niet overdrijven. Want in tegenstelling tot wat sommige niet-kenners nog weleens denken, zat men in voorgaande eeuwen niet slechts somber rond de olielamp naar elkaar te staren en braaf psalmen op te zeggen. Vóór de tijd van De Parade, Best Kept Secret en Lowlands was er al de kermis. Lees verder →

zondag 6 augustus 2017 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een afbeelding van de boekenwereld. Deze keer is het de volledig witte bibliotheek in Stuttgart, waar de enige kleur afkomstig is van boeken en lichtblauwe bankjes. Lees verder →

Liet Willem Haverkorn (1753-1826) zijn huik in Amsterdam naar de wind waaien?

donderdag 3 augustus 2017 – Willem Haverkorn zou geen gek figuur slaan in de revue die Wim Zaal ooit organiseerde in zijn charmante boekje Nooit van gehoord. Haverkorn, huh. Zong Normaal niet een liedje met de titel ‘Hendrik Haverkamp’?

Haverkorn bestond echt. Klaartje Groot wijdde een prachtig boekje aan hem, Willem Haverkorn en de Amsterdamse schouwburg. De Amsterdamse uitgeverij De Buitenkant verzorgde uitgave op onnavolgbare wijze. In het voorwoord, dat de voorzitter van de Stichting Pieter Haverkorn van Rijsewijk bijdroeg, is te lezen dat Willem Haverkorn ‘gedurende de decennia voor en na 1800 een opmerkelijke rol (heeft) gespeeld in het culturele leven van Amsterdam’.

Die rol, of liever: dat rolletje, is door Klaartje Groot nauwkeurig beschreven. In haar boek gaat het vooral om Haverkorns bemoeienis met die Amsterdamse schouwburg. Hij schreef vijf toneelstukken en ontpopte zich als ‘loontrekkend regent’ van de Amsterdamse schouwburg. Zijn toneelstukken baanden in zekere zin de weg naar een positie in het schouwburgbestuur. Als toneelschrijver en als regent moest hij opboksen tegen politiek gemotiveerde verdachtmakingen. Lees verder →

dinsdag 1 augustus 2017 – De Nederlandse literatuurgeschiedenis van de vroege achttiende eeuw is nog altijd in nevelen gehuld, met name als het gaat om de zogeheten ‘boertige’ dichters. In het recente boek van Leemans en Johannes is er weliswaar enige aandacht voor Jan van Gyzen en Robert Hennebo, maar al met al komt het (k)luchtige deel van de achttiende-eeuwse literatuur er in deze voor de rest zeer geslaagde literatuurgeschiedenis toch wel wat bekaaid van af.

Zodoende weten we ook nog altijd zeer weinig over de Amsterdamse dichter Jan Pook. Ik kwam hem tegen via mijn onderzoek naar ‘rarekieks’ en raakte door hem gefascineerd.

Pooks geboortejaar is niet in de bestaande naslagwerken te vinden. Hij stierf op 25 oktober 1714. Hij wordt omschreven als vriend van Van Gyzen en daarnaast ook met Jacob Rosseau in verband gebracht.

Afgaand op de werken die we van hem kennen, legde Pook zich exclusief toe op het boertige genre. De meeste faam verwierf hij met de verzamelbundel Rommel-zoodjen, bestaande in verscheiden en boertige heldenzangen uit 1709, waarover dadelijk meer. Daarnaast schreef hij een aantal kluchten, waaronder De Hollebollige lagchende Dokter, of  de bereysde Hans Zing-Zang (1712) en Hans Koekop, of de gemaakte Waterzucht (1712). Lees verder →

zondag 30 juli 2017 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met merkwaardige berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een afbeelding van de boekenwereld. Deze keer is het de Khizanat al-Qarawiyyin in Fez. Naar verluidt is dit de oudste bibliotheek ter wereld. Ze heeft vorig jaar na een lange periode van restauratie haar deuren opnieuw geopend. De bibliotheek dateert uit de negende eeuw (bron). Lees verder →