www.weyerman.nl

zondag 25 juli 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het Willem Ockerse, vooraanstaande patriot en auteur van de Staatsregeling van het Bataafsche Volk. Deze keer is het een doopsgezinde laken- en zijdekoopman, bankier en filantroop. Hij wist een fabelachtig vermogen bijeen te brengen, dat hij ten goede liet komen aan de gemeenschap, oa aan Haarlem.

Bronnen voor het derde deel van De historie des pausdoms 8 – Ydele, dartele, schandelyke, of godlooze boeken

donderdag 22 juli 2021 – De eerste twee delen van De historie des pausdoms verschenen in 1725. Ze kwamen niet gelijktijdig uit, maar met een tussenpoos van enkele maanden. Dat kunnen we opmaken uit berichten in het tijdschrift Den Ontleeder der Gebreeken en advertenties in de Leydse Courant.^[1] Er kwam veel kritiek op dit werk van Weyerman. Hij vertelt daar iets over in het gedeelte ‘Aan den partydigen leezer’ van deel 3 uit 1728.^[2]

Het heugtme dat ik eens in een Nederlandsche stad verviel by ongeluk in het gezelschap van een driest en kalfdom Boekhandelaar, die my zey, dat myn tweede deel vry minder was als het eerste, en hy vervolgde met een koperroode onbeschaamdheyt, dat hy zo bevoegt was om daar over te vonnissen als een theologant, dewyl ’er door zyn handen een grooter meenigte boeken was gecirkuleert, als den oudste Proponent van alle de Provintien ooit had konnen doorleezen.^[3]

Weyerman reageert niet op deze opmerking, maar hij voorziet wel dat ook zijn derde deel veel kritiek zal krijgen. Dan wendt hij zich rechtstreeks tot de lezer en vraagt: 

zondag 18 juli 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het Agatha Deken, die zo vaak samen met Elisabeth Wolff-Bekker publiceerde dat ze soms háár achternaam krijgt toebedeeld. Deze keer is het een patriotse predikant die eind 18e eeuw zijn sporen heeft verdiend in de politiek. Als effectenhandelaar had hij geen succes.

donderdag 15 juli 2021 – In mijn vorige bijdrage vertelde ik, naar aanleiding van een verhaal van Jacob Campo Weyerman, een en ander over de Luikenaar Jean Baptiste Carvajal, die na een verblijf in Rotterdam organist van de Franse kerk in ’s-Hertogenbosch werd.^[1] Weyerman zet hem neer als een armlastige dronkenlap. Wat valt daarover te zeggen?

dinsdag 13 juli 2021 – In Voetnoot 225 besprak ik de aflevering van 31 augustus 1723 van de Amsterdamsche Hermes, waarin Jacob Campo Weyerman enkele muzikale onderwerpen aan de orde stelt. Ik beloofde terug te komen op het verhaal over de organist Carvajal.^[1]

In ‘Het vermaakelyk Testament van den Muziekant Carvajal’, in diezelfde aflevering, schrijft Weyerman dat Carvajal zijn intrek neemt bij herbergier Jabeek. Carvajal vertelt zijn gastheer dat hij goed geld en dure bladmuziek heeft. Carvajal wil namelijk nog wel even van de drank en het leven genieten. Daar moet de herbergier voor zorgen. Als hem wat zou overkomen, dan moet de herbergier niet met een strop zitten. Maar wanneer Carvajal na ongeveer een maand overlijdt, blijkt dat zijn beurs alleen enkele koperen duiten bevat en geen waardevolle muziek. Wel zitten er oude scheepsjournalen in de banden. Wat valt er over Carvajal en Jabeek te zeggen?

zondag 11 juli 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het Sebald Godfried Manger, predikant oa te Delft (1743-1778). Deze keer is het een gevierd schrijfster, die regelmatig ten onrechte wordt aangeduid met de achternaam Wolff.

Een muzikaal (tijdschrift)nummer

dinsdag 6 juli 2021 – De Amsterdamsche Hermes van 31 augustus 1723 is voor een groot deel aan muziek gewijd. Weyerman begint de aflevering met herinneringen aan de Rotterdamse violist Quikkelenberg. Volgens Weyerman was hij bekender om zijn beuzelpraat dan om zijn spel:

[…] een inlands Muziekant […] bekent onder de naam van Quik**, doch die eer den naam verdiende van Quakkelenberg, want zyn tong liep op geen anderen toon dan die van Quak, Quak, Quak […].^[1]

Over Quikkelenberg is niet heel veel bekend: hij was in 1721 naar Engeland vertrokken, maar schijnt daar niet oud geworden te zijn.^[2]

Van Quikkelenberg stapt Weyerman over op de muziek zelf. Hij geeft voorbeelden om aan te tonen dat muziek noodzakelijk en ook nuttig is: muziek heeft zelfs medische toepassingen! Het is niet verwonderlijk dat Weyerman voor dat betoog te rade is gegaan bij een conference die door Renaudot voor het Bureau d’Adresse is uitgegeven.^[3] Jan Bruggeman vestigde in Voetnoot 105 de aandacht op de Conférence-uitgaven van Renaudot: inmiddels weten we dat Weyerman tientallen keren uit deze bron geput heeft.

zondag 4 juli 2021 – Dankzij Google Alerts en diverse tipgevers komen er iedere week nogal wat websites voorbij met opmerkelijke berichten over de lange 18e eeuw. De oogst van deze week is zoals altijd een allegaartje en gaat vergezeld van een portret van een 18e-eeuwer. Vorige week was het Lieve Geelvinck, geliefd en machtig burgemeester te Amsterdam. Staatsgezind. Deze keer is het een predikant die als volgeling van de piëtist Lampe vele officieren in Maastricht ‘tot levende leden der gemeente en tot krijgsknechten van den levenden God’ wist te bekeren. Naar verluidt verkeerde hij in een kinderlijke gemeenzaamheid met God.

‘Een gespan van kyvende feeksen’

donderdag 1 juli 2021 – In de derde aflevering van Den Adelaar (14 maart 1735) bevindt Weyerman zich in het gezelschap van vijf dames. Er komt een zesde dame binnen, de blonde Susa. Deze begint meteen verslag te doen van een hoogoplopende ruzie tussen twee vrouwen. Echt iets voor het tijdschrift, zegt ze:^[1]

Ghy zyt een beschilderde overspeelige snol, schreeuwde Juffrouw Braminê, die by menschen geheugen geen man hebt ontzegt, van den Ambachtsheer tot op den Cartouchiaan, en van den Raadsheer tot aan den Portugieschen Jood: in ’t kort ghy zyt een oolyke geblankette kamerpoes, een gefalbalade Sirene, en een sluypkat zonder schaamte, eere en gewisse.
Dat liegje als een almanakmaaker, die het gantsche jaar door liegt; viel ‘er Mevrouw Immergraag tusschen in; en genomen ik kreeg al eens zwangere lust om een party volte te speelen met een galant man, dan zou ik myn smaak niet willen vergasten op een schildknaap van den regenboog, op een langgemaande laquey, waar aan ghy uw hebt verkropt tot walgens toe, gelyk als my en de gantsche buurt is bekent, en luydkeels wort uytgekreeten by Jan Alleman.

En zo gaat dat nog een hele pagina door.

De fabel van de haas en de kikkers

dinsdag 29 juni 2021 – Aflevering 5 van Het Oog in ’t Zeil is weer zo’n mooi voorbeeld van hoe Weyerman een tijdschriftaflevering componeert rond één onderwerp, in dit geval de vrees.^[1] De aflevering is opgebouwd uit verschillende teksten met verschillende literaire vormen.

Weyerman begint met een beschouwende tekst over de vrees (p. 33-35). Deze ontleende hij aan twee bronnen: Owen Fellthams Resolves: divine, moral, political en Abel Boyers The English Theophrastus.^[2]

Hierna volgt een samenspraak tussen twee Utrechtse studenten die met elkaar willen duelleren, maar er uiteindelijk toch van afzien (p. 36-37). Weyerman introduceert deze komische dialoog als volgt: