Lutheranen in Noord-Holland

Kerkje met op de gevel portretten van kerkhervormers Calvijn en Luther. Op de torenspits prijkt de halve maan

Kerkje met op de gevel portretten van kerkhervormers Calvijn en Luther. Op de torenspits prijkt de halve maan

maandag 23 februari 2015 – Lutheranen zijn van oorsprong immigranten, vaak afkomstig uit Duitsland, Scandinavië en het Oostzee-gebied. Wie in de reconstructie van zijn familiegeschiedenis op lutherse voorouders stuit, moet dan ook snel voor archiefonderzoek de grens over. Het genealogisch onderzoek van Ronald Voortman is wat dit betreft flink uit de hand gelopen.

Ooit begonnen met zijn vader en ooit vooral gericht op de Noord-Hollandse lutheranen uit het gebied rond Osnabrück, verzamelt hij nu de archivalische gegevens van alle lutheranen in Nederland. De database – nog altijd in wording – is via zijn website raadpleegbaar. Er wordt nog weleens neergekeken op genealogen die alleen maar op zoek zijn naar naam en jaartal. Maar het noeste handwerk in vele archieven van Voortman dwingt bepaald respect af. 

Nu heeft hij in eigen beheer een boek uitgegeven over de lutheranen in Noord-Holland. In het eerste hoofdstuk beschrijft hij de geschiedenis van deze dissenters: kerkgemeenschap en afsplitsingen, lutherse families, beroepen en kerkelijke gemeenten. Het tweede hoofdstuk gaat over passanten en migranten in Noord-Holland. Hun herkomst wordt in kaart gebracht: waren het Scandinaviërs, Duitsers of kwamen ze vooral uit de Baltische staten?

In een volgend hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de Noord-Hollandse regio’s waar lutherse immigranten uiteindelijk zijn neergestreken. Ook is er aandacht voor de binnenlandse migratie van lutheranen. Veel lutheranen uit steden als Den Haag, Leiden, Rotterdam en Utrecht vertrokken naar Noord-Holland, zo blijkt uit het onderzoek van Voortman. En waarom waren steden als Alkmaar, Edam of Weesp zo aantrekkelijk voor deze lutherse immigranten?

Over lutheranen in Nederland is al heel veel geschreven. Over de positie van lutheranen in de Nederlandse samenleving – met name Gelderland – schreef Gerard van Manen een boeiend proefschrift: Verboden en getolereerd. Een onderzoek naar lutheranen, lutheranisme en lutherse gemeentevorming in Gelderland ten tijde van de Republiek (2001). Ze mochten officieel geen ambten vervullen, al werd hiermee wel eens de hand gelicht. Van Manen was tevens hoofdredacteur van het lijvige standaardwerk Lutheranen in de Lage Landen. Geschiedenis van een godsdienstige minderheid (ca. 1520-2004) (2011). — RvV

¶ Ronald Voortman, ‘Ingekoomen met attest van lidmaetschap’. Lutherse migranten in Noord-Holland van 1650 tot 1850. Deel 1. Uitgave eigen beheer (Lulu), 2007. Prijs: € 14,11 (174 blzz.). Andere delen heb ik niet kunnen traceren.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.