Een vrouw, een kat en een muis

muiszaterdag 28 februari 2015 – Er zijn van die dagen dat de katten hier een muis naar binnen brengen. Een levende muis, wel te verstaan, die ze op het hoogtepunt van hun spel helaas wel eens laten lopen. Daar moet ik aan denken bij het zien van deze prent. Een vrouw in haar ledikant schrikt van een muis die richting haar bed loopt. Een andere vrouw – volgens de fabel La chatte métamorphosée en femme een betoverde kat – probeert het schichtige diertje te pakken.

De illustratie is in 1759 gemaakt door Jan Punt in opdracht van de Leidse boekverkoper Elie Luzac. Deze wilde de internationale markt veroveren met een Franstalige uitgave van de fabels van La Fontaine. Er waren al heel wat edities beschikbaar maar Luzac hoopte op een bestseller als hij de illustraties zou baseren op de schitterende ontwerpen die Oudry had gemaakt voor wandkleden: ontwerpen waarop de fabels waren afgebeeld. Luzac had er een paar jaar terug al een octrooi voor gekregen van de keurvorst van Saksen (1753), waardoor hij het werk op de internationale Buchmesse in Leipzig vrijelijk kon verkopen.

Maar hij had pech. De afbeeldingen die van de Oudry-ontwerpen moesten worden gemaakt, liepen een paar jaar vertraging op. En dus had Jan Punt geen voorbeeld en kon hij niet aan de slag. Al die tijd was het voor Luzac zinloos om de luxe zesdelige editie van de fabels uit te brengen. Intussen verliep het octrooi en had een ander in Saksen het octrooi verworven. De concurrentie op de Buchmesse van Leipzig was moordend.

Pas in 1764 verscheen deel 1 maar ook daarna vlotte het niet. In 1779 moest Luzac overstappen op andere illustratoren omdat Jan Punt was overleden. Toen in 1786 het zesde deel was verschenen – meer dan 30 jaar na het octrooi – achtte Luzac de tijd rijp voor een Nederlandse editie. Hij was zelf begonnen met de vertaling, maar ook die vorderde niet echt. Van een uitgave is het nooit gekomen. In de veilingcatalogus van de winkelvoorraad (1801) bleken er nog heel wat exemplaren van de Franstalige editie op de plank te liggen. De Amsterdammer J. van Gulik, uit de Kalverstraat, was vermoedelijk de koper, want de prenten duiken ook op in ‘zijn’ editie van de fabels (1802). — RvV

¶ Een beetje reclame: meer hierover in mijn boek Elie Luzac (1721-1796). Bookseller of the Enlightenment.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.