vrijdag 10 april 2015 – In 1806 analyseerde de Zwitsers-Franse politicus, filosoof en essayist Benjamin Constant (1767-1830) de moderne samenleving in zijn boek Principes de politique. Het is een klassiek geworden een pleidooi voor de constitutionele monarchie, al spreekt hieruit ook Constants ambivalentie en gevoel van nuance en subtiliteit.
De kosmopolitische Constant – voluit: Henri-Benjamin Constant de Rebecque – is in Nederland vooral bekend geworden door Belle van Zuylen. Hij logeerde bij haar van december 1793 tot april 1794 en er is van hen een fraaie briefwisseling bewaard gebleven (Rebels en beminnelijk). Nu verschijnt er een bundel over de ideeën van Constant: Benjamin Constant. Uitvinder van de moderne vrijheid. Stukje blurb:
Constant noemde de moderne samenleving het tijdperk van de individuen. Dit betekent echter niet dat de politieke vrijheid geheel en al overboord moet gegooid worden: wie de politieke vrijheid loochent, loopt het risico om ook zijn individuele vrijheid kwijt te raken. Waarom zouden de machtshebbers zich immers beperken tot het publieke leven en deze individuele vrijheid respecteren?
Constant is de eerste auteur die in Frankrijk de theoretische consequenties trekt uit de revolutionaire ervaring. Hij bouwt voort op het denken van Rousseau en is geïnspireerd door Montesquieu: hij waarschuwt voor de mogelijke valkuilen en misbruiken van een fundamenteel positief te waarderen principe. Dat de bron van de macht legitiem is (Rousseaus idee van volkssoevereiniteit) biedt geen garantie tegen misbruiken, wat bij Constant leidt tot de juridische vorming van een terrein waarop de openbare macht geen enkele bevoegdheid kan uitoefenen.—
¶ Paul De Hert, Andreas Kinneging, Maarten Colette (red.), Benjamin Constant. Uitvinder van de moderne vrijheid. Antwerpen, Uitgeverij Pelckmans 2015. ISBN 978-90-289-7889-8. Prijs ± € 19,50 (240 blzz.). De boekpresentatie, met diverse sprekers en debat, is op 30 april in de de Koninklijke Bibliotheek van Brussel, van 19:30 tot 21:30. Toegang gratis. Info hier (ook uitgebreid over de inhoud van het boek).