Een heldenepos over Jezus zag hij niet zitten

vrijdag 8 mei 2015 – Bij het Brugse veilinghuis van Mark Van de Wiele werd onlangs een fraai ingekleurd exemplaar van Abraham de Aartsvader (editie 1746) geveild. Het boek, in 1728 voor het eerst gedrukt door de Rotterdamse uitgever Jan Daniel Beman, was in de 18e eeuw ongekend populair.

Het is een spannend bijbels heldendicht, op sommige plekken aangedikt, maar altijd overgoten met een christelijk moralistisch sausje. De hoofdpersoon is de stamvader van het volk Israël, die als eerste een verbond met God aangaat. Abraham blijft dat verbond trouw, zelfs als God hem vraagt zijn eigen zoon te offeren.

Overmoedig geworden door het succes van zijn dichtwerk zou de auteur, Arnold Hoogvliet, later op vergelijkbare wijze het leven van Jezus willen beschrijven. Het bleef echter bij deze plannen, omdat hij vreesde dat de kerk zijn dichterlijke vrijheden in het Jezus-verhaal zou beknotten (verder lezen). Nederland moest tot 1796 wachten op een Jezusbiografie: toen verscheen Gerrit Paapes Jezus Christus, de waare wysgeer: de beste vaderlander, en de grootste menschenvriend.

Arnold Hoogvliet (1687-1763) was Vlaardinger van geboorte en zou er, na een korte periode in Amsterdam, ook sterven. Hij werd er hoofd (tafelhouder) van de plaatselijke bank van lening, een onderneming die al een tijd lang in bezit van zijn familie was en die dat nog lang zou blijven. In z’n vrije tijd hanteerde hij niet onverdienstelijk zijn dichterspen, al vind ik zijn hofdicht op de Utrechtse Zijdebalen, ‘den welëdele heere David van Mollem toegezongen’ bepaald geen meesterwerk.

Over Hoogvliet verscheen vorig jaar een piepkleine biografie, die voor een habbekrats te koop is in het Vlaardinger streekmuseum. Het is geschreven door maritiem historicus Perry Moree, wiens roots in Vlaardingen liggen en die net als Arnold Hoogvliet zaken deed als tafelhouder (van Brill), maar die sinds kort in Middelburg de scepter zwaait over de Zeeuwse Bibliotheek.— RvV

¶ Perry Moree, Arnold Hoogvliet (1687-1763). Dichter uit Vlaardingen (reeks Van ’t Oft naar ’t Oofd, nr 27). Vlaardingen, Streekmuseum Jan Anderson 2014. Prijs: € 2,50, excl. verzendkosten (28 blzz.).