zaterdag 23 mei 2015 – Werken aan de Encyclopedie Nederlandstalige Tijdschriften betekent vaak dat je voor verrassingen komt te staan. Vorige week noemde ik even het blad de Wysheit Salomons dat van half juni 1755 tot – in ieder geval – februari 1756 heeft bestaan. Het zou geschreven zijn door de Lutherse predikant Philippus Ludovicus Statius Muller, die op dat moment nog werkzaam was in Leeuwarden. Was.
Zijn verlichte ideeën botsten zo vaak met die van de kerk dat hij het er in 1756 voor gezien hield en naar het Duitse Erlangen vertrok om er aan een wetenschappelijke carrière te beginnen. Geen exemplaren teruggevonden, dacht ik, min of meer in navolging van de STCN. Maar dan blijkt er ineens een exemplaar aanwezig te zijn in het Historisch Centrum Leeuwarden, dat een bibliotheek bevat dat niet vaak genoeg geraadpleegd kan worden (Iedereen denkt maar dat de Tresoar, ook mooi, de enige bibliotheek van Friesland herbergt.)
En dan nu de Nederlandsche criticus (1750-1751), net als de Wysheit Salomons een tijdschrift uit de stal van de Leeuwardense uitgever Abraham Ferwerda. Men zegt dat ook dit blad van Statius Muller is. Maar dat laatste waag ik te betwijfelen, gezien de kritiek in dit blad op de Zeedemeester der kerkelijken van diezelfde Statius Muller. Meer voor de hand ligt dan ook dat zijn plaatsgenoot Jacques-André Courtonne (±1711-1775), predikant van de Waalse kerk, er de hand in heeft gehad. Hij zou de Nederlandsche criticus heben geschreven met Johan Georg Muller (1729-1778), de broer van ‘onze’ Statius Muller.
Nog een ontdekking. De titeluitgave uit 1761 wordt voorafgegaan door een titelplaat met daarop een kar die voortgetrokken wordt door twee satyrs. Op de kar zelf staat Mercurius, getooid met zijn gevleugelde helm en zijn caduceus in de hand, en rechts achter hem zien we nog net de contouren van de grijnzende Momus. Stop! Waar heb ik deze prent eerder gezien? Juist: het is de titelplaat van de Haegse Mercurius (1697-1699). Enigszins aangepast aan de nieuwe titel, maar verder volkomen identiek. Toch leuk.— RvV
RSS - berichten