dinsdag 28 juli 2015 – Karoline Luise von Baden (1723-1783) was een ‘femme savante’. Ze was getrouwd met markgraaf Karl Friedrich von Baden-Durlach, had een enorme bibliotheek en beheerste behalve het Duits ook het Latijn, Frans, Spaans en Italiaans.
Uiteraard had Voltaire – ‘Alles an Ihnen gefällt mir, alles berührt mich’ – een meer dan normale belangstelling voor haar. In Karlsruhe is nu een tentoonstelling aan haar gewijd.
Karoline Luise had weinig op met de Duitse literatuur. Franse schrijvers waren voor haar honderd keer beter. Natuurkunde, scheikunde, mineralogie, biologie, de Oudheid: ze had overal belangstelling voor. Lavater noemde haar ooit de ‘Vielwisserin und Vielfragerin von Baden’. Ze correspondeerde met zo’n 750 schrijvers, geleerden, kunstenaars en musici uit heel Europa.
Maar ze is vooral bekend geworden om de grote schilderijenverzameling die ze aanlegde. In haar Mahlerey Cabinet bevonden zich zo’n tweehonderd 17e- en 18e-eeuwse schilderijen, die nu vrijwel allemaal te zien zijn in de Kunsthalle van Karlsruhe (waaronder Rembrandt, Teniers, Chardin). Ze gold als een van de grootste kunstkenners van haar tijd. Ze was dankzij haar informanten uitstekend op de hoogte van wat er aan kunstwerken geveild werd. Zo berichtte een van hen in 1762 over de komende veiling van een ‘Holländischen Mahlerey-Cabinets unter der Direction der Alten H. Junkers und H. Haller’.
Op een van haar reizen door Europa, in Parijs, kreeg ze een beroerte. ‘Mein Verlust’, zo schreef haar echtgenoot aan Mirabeau, ‘ist auf dieser Welt unersetzlich’. Met hem treurde het hele markgraafschap Baden (bron). Haar Naturalienkabinett wordt bewaard in het Staatliche Museum für Naturkunde Karlsruhe (helaas tot eind oktober gesloten). —RvV
¶ De expositie Die Meister-Sammlerin. Karoline Luise von Baden is tot en met 6 september te zien in de Staatliche Kunsthalle in Karlsruhe (info). In het Generallandesarchiv Karlsruhe is tot 16 oktober de tentoonstelling En Voyage – Die Europareisen der Karoline Luise von Baden te bezichtigen (info). Lees hier een recensie in Die Welt.