Hallo Warffum!

De bibliotheek van Jan van Bolhuis

Bolhuis1maandag 1 augustus 2016 – Een van de fraaiste bibliotheken die in de achttiende eeuw in Nederland werd aangelegd, was die van Jan van Bolhuis in Warffum (in het noorden van het Groninger gewest). Van Bolhuis noteerde een karrenvracht aan boektitels die hij zijn ‘Biblioteque Galante’ noemde en die hij in 1777 (voorlopig) afsloot. Die lijst is bewaard.

De eerste die me op het bestaan ervan wees, was Marcel te Wilt. Marcel had er een fotokopie van en vertelde me dat er met die lijst hoognodig wat gedaan moest worden. Toen ik toch eens in Groningen moest zijn om de Paape-drukken te zien, sloeg ik bij het station even linksaf naar de Groninger Archieven om er de lijst van Jan van Bolhuis bewonderen.

Ergens halverwege mei van dit jaar was ik andermaal in Groningen. Bij de kluisjes in het schitterende gebouw van de Groninger Archieven zag ik een man met een baardje, ik kende hem en hij keek me net zo verbaasd aan als ik hem. Het was de beminnelijkste dix-huitièmist van Ten Boer en met een haast Groninger verbazing vroeg hij wat ik toch in Groningen kwam doen. De lijst van Jan van Bolhuis, Henk!

Bolhuis2Alsof het de gewoonste zaak van de wereld was en we jaren geleden al eens over de lijst hadden gesproken en nu dat gesprek vervolgden, zei hij me dat hij zich afvroeg of die lijst, die hij dus kende, meer dan een lijst was. Of het misschien een catalogus was van boeken waar Van Bolhuis over gehoord had. Aan de gedachte dat Van Bolhuis in Warffum de grootste collectie Nederlandse populaire literatuur van zijn dagen in zijn bezit had, leek hij niet te willen toegeven.

De lijst heb ik wéér opgevraagd, bekeken en wéér vastgesteld dat het een fantastisch document is – een welkome aanvulling op de twee blauwe banden Narratief fictioneel proza en op de lijst van Buisman -, maar te omvangrijk om in een dagje Groningen ‘te doen’. Daarom een paar observaties.

De Weyerman-gerelateerde titels in de beschrijving van Van Bolhuis:

  • J.C. Weijerman gevallen van den wonderlijken Don Quichotte, door Picart den Romier etc: met platen verciert, in 31 kunstplaten ’s Hage 1746 in 4to
  • De Goudmaker in ’t nauw, of de Baron Algemist 8v
  • Leven en gepleegde bedriegerijen van Johan Hindrik van Sijburg door J.C. Wolff 1732
  • Levensgevallen van de kolonel Chartres, gauwdief etc in 8v

De tweede titel lijkt te wijzen op de Leevens byzonderheden van Johan Hendrik, baron van Syberg, maar is dat juist? Ik meen me te herinneren dat déze titel in de Weyermanstudie wel eens vaker is opgedoken. En als ‘ghost’ is ontmaskerd?

Sommige titels komen meer dan eens in de lijst van Van Bolhuis voor, maar dat zijn bijna altijd titels die zowel apart als in een convoluut voorkomen, bijvoorbeeld D’Openhertige Juffrouw. Dat lijkt erop te wijzen dat de beschreven boeken écht bestonden en dat het geen opscheplijstje was.— Peter Altena

¶ Over de bibliotheek van Jan van Bolhuis: IJ. Botke, ‘Gaat, krijgt een boek of pen in hant en ofent daarin u verstant’. Drie generaties Teenstra en de Verlichting op het Groninger platteland (1775-1825), Groningen, Universiteitsbibliotheek 1988.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Eén reactie op Hallo Warffum!

  1. Anna de Haas schreef:

    Even over Den goudmaker in ’t nauw, de tweede titel genoemd door Peter Altena (‘Hallo Warffum’) in zijn lijstje Weyerman-gerelateerde titels in de collectie Jan Bolhuis (Warffum). Het lijkt me sterk dat hier sprake is van een ‘ghost’. De titel komt voor in het ‘Naam-register’ van Hermanus de Wit (zie artikel van Ed Olykan in MedJCW 3 (1980)) en in een van de verkoopcatalogi van Brugse drukker Joseph de Busscher (zie het artikel van Jan Parmentier in MedJCW 14 (1991)). Onlangs signaleerde ik diezelfde titel in de Catalogue d’une magnifique collection de livres (enz.), geveild in Gent in 1800. Google en gij zult vinden. Zoveel vermeldingen van een spook?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.