Austen by the sea

Jane Austen, getekend door haar zuster Cassandra, uitkijkend over de zee in Bath (c. 1813).

dinsdag 22 augustus 2017 – Natuurlijk doe je onderweg van Pontrhydfendigaid (Bont aldus de lokalo’s) naar Dover even Brighton aan. Dat kan de wandelvakantie in Wales en Engeland best lijden. In het jaar van de tweehonderdste sterfdag van Jane Austen wordt er in de kustplaats vast aandacht aan besteed.

Of ze ooit in Brighton is geweest is allerminst zeker, aldus haar thuisfront in Chawton (Hampshire). Maar voor haar Pride and Prejudice, Persuasion en Mansfield Park heeft de schrijfster zich wel degelijk gedocumenteerd over de beroemde kustplaats als plaats van handeling in die romans. En ze heeft haar broer Henry, een militair die in de buurt was gelegerd, over ‘the fashionable watering places’ als Brighton en Bath ongetwijfeld het hemd van het lijf gevraagd. Zij situeerde er haar ‘silliest and most disreputable characters’ en beschreef de stad als een zakelijk en frivool oord vol gevaren voor jonge meisjes, zoals Kitty en Lydia (Pride and Prejudice), die de bals, loterijen, ‘dashing officers’ en andere ontspanningsgelegenheden nauwelijks konden weerstaan: ‘You go to Brighton! – I would not trust so near it as East-Bourne, for fifty pound’, bijt vader een van zijn Bennet-girls toe. Critici meenden dat Austen Brighton daarom haatte en er nooit kwam.

Ik laat tientallen Japanse scholieren eerst voorbijgaan, want Austen krijgt maar een kleine ruimte toebedeeld in het even enorme als pompeuze Royal Pavilion. Ze tonen belangstelling voor Jane’s haarlok, maar blijven ook lang staan bij de (satirische) prenten van onder meer Heath en Rowlandson. Ja, die vormen een van de hoogtepunten van de tentoonstelling. Opvallend is zeker de ruim een meter lange prent La trenis contredanse (ca 1810-1815) van een onbekende kunstenaar, met dansende figuren in adembenemende posities.

Austen hield van de zee, maar ze heeft nooit leren zwemmen. Baden in het zeewater vond ze heerlijk, misschien was het voor haar ook bevrijding. Ze maakte als velen gebruik van een ‘dipper’, een sterke man die haar vanuit een ‘bathing machine’ het diepere water inbracht. In een van de brieven schrijft ze haar oudere zus Cassandra: ‘The bathing was so delightful this morning and Molly (haar ‘dipper’) so pressing me to enjoy myself that I staid in rather too long, as since the middle of the day I have felt unreasonable tired. I shall be more careful tomorrow, as I had before intented’.

Een van de satirische tekeningen toont de zwaarlijvige Prince Regent, de latere koning Edward IV (1762-1820), die het koninklijk paviljoen als een van zijn buitenverblijven gebruikte. Hij wordt in een ‘bathing machine’ te water gelaten. Er is heel wat mankracht voor nodig om het enorme lichaam, dat de prent lijkt op te blazen, naar de waterkant te sjouwen. Het water zal hem niet over de voeten hebben gelopen. Hij kende het werk van Austen, hij zou haar romans in verschillende paleizen hebben staan – de schrijfster droeg haar Emma aan hem op, maar niet van harte.

Tussen de brieven gewisseld met Cassandra en haar uitgever, enkele eerste drukken, het manuscript van de onvoltooide roman Sandition,  modieuze kleding, de prenten en de lok ligt nog een bijzonder stuk. Tot de hobby’s van Jane en Cassandra behoorde het verzamelen van oude liedjes. Een van hun bundels ligt open bij The Irish Man, dat ook in Jane Austen’s Songbook (cd uit 2004) is opgenomen. Er is nogal wat beweerd over Austen en haar Ierse lover Tom Defroy (Irish Examiner van 1 mei jl. bijvoorbeeld), zij zou de tekst hebben geschreven.

Het lied is een ode aan Ierse mannen, de beste lovers van de wereld. Maar ja, dan staat er niet bij waarom dat zo is. Hoe dan ook, Zweden, Pruisen, Russen, ze leggen het op erotisch gebied allemaal af tegen Ieren. En Hollanders ook: ‘A Dutch Mynheer, so full of pride’. Arrogantie en erotiek hebben een moeizame verhouding  – in Ierland en Chawton.

Het lied kreeg enige bekendheid door een duet van Johnny Cash en Dolly Parton, maar zie en beluister ook eens de versie van vocaliste Gillian Tunley en gitarist Frank Underwood uit 2011. – Pieter van Wissing.

¶ De tentoonstelling Jane Austen by the sea is nog tot 8 januari 2018 te zien in The Royal Pavilion, Brighton. Het catalogusje (tekst Tracy Anderson en Alexandra Loske) kost £ 1.95.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.