Claire Tomalin over haar biografie van Mary Wollstonecraft
donderdag 8 maart 2018 – In 1974 publiceerde de nu vermaarde Engelse schrijfster Claire Tomalin haar eerste boek, een biografie van de vroege feministe Mary Wollstonecraft (1759-1797).1
Als literair redacteur van de New Statesman had Tomalin in 1971 een artikel geschreven over de achttiende-eeuwse feministe die in 1792 zelf het beroemde boek A Vindication of the Rights of Woman publiceerde. De Nederlandse vertaling van 1797 is nooit teruggevonden, zoals nog eens bij het verschijnen van een nieuwe vertaling werd aangegeven (zie Peter Altena, in een bijdrage van 21 september 2017 op de Weyerman-site).
Tomalin kreeg destijds erg veel reacties op haar artikel. Het was de tijd van herlevend feminisme en er bestond grote interesse voor deze toch vrij onbekende icoon van de vrouwenbeweging. Tomalin besloot een biografie van Wollstonecraft te gaan schrijven en ze maakte zich daar geheel voor vrij.
Na vele biografische werken heeft Claire Tomalin nu haar eigen leven beschreven in een boeiende autobiografie A Life of my Own.2 Ze heeft daarin onder meer de ontstaansgeschiedenis van haar boek over Wollstonecraft beschreven. Als gewezen literair redacteur volgde ze een strakke, planmatige aanpak bij het schrijven van dit eerste boek.
Richard Cobb, geschiedschrijver van de Franse revolutie, gaf haar het advies om bij haar studie over de achttiende-eeuwse feministe vooral de plaatsen op te zoeken waar ze geleefd had. Tomalin maakte reizen naar Beverley in Yorkshire, waar Mary als meisje had gewoond, naar Ierland waar ze als gouvernante had gewerkt en naar Parijs waar ze woonde als zeer actieve sympathisant van de Franse revolutie. Verder inventariseerde Tomalin bibliotheken, musea, archieven en gesprekspartners, voordat ze echt aan het werk ging. Ze kon eerste drukken bemachtigen van A Vindication en van de Memoirs (1798) van William Godwin, de echtgenoot van Mary Wollstonecraft, waarin deze na het overlijden van zijn vrouw openhartig over haar leven vertelde.
Tomalin kreeg een forse domper toen ze ontdekte dat een Amerikaanse wetenschapper een serie ongepubliceerde brieven van Mary die ze op het spoor was gekomen, al eerder had gezien en er een boek aan wijdde. Ze leefde echter weer op toen ze het boek in handen kreeg en vaststelde dat het niet het boek was dat ze wilde schrijven.
Haar opwinding was groot toen ze een verklaring vond van Mary’s Amerikaanse minnaar Gilbert Imlay, dat hij de vader was van Mary’s dochter Fanny, die in 1794 in Le Havre werd geboren. Eenzelfde ‘kick’ kreeg Tomalin toen haar een gravure van Mary met zwarte hoed en loshangend werd toegezonden, een portret dat ze niet kende en dat precies weergaf zoals ze zich Mary als revolutionaire denker voorstelde. Ze besloot het te gebruiken als kaft voor haar boek.
Tomalin ging dankzij haar research haar subject meer en meer zien als een moderne vrouw, in gedrag en houding. Wollstonecraft reisde met haar baby door Scandinavië, publiceerde een polemische roman met een intelligente prostituee als hoofdpersoon, leed aan een depressie, bevocht deze door harder te werken en door een nieuwe partner te vinden. Tomalins boek werd een succes en ze kreeg de Whitbread Prize for a First Book.
Ook los van deze bladzijden over de ontstaansgeschiedenis van haar eerste boek is de autobiografie van Claire Tomalin bijzonder boeiend. Haar eigen levensbeschrijving laat zien dat ze een talentvolle biografe is. Ook voor haar eigen leven heeft ze een strenge selectie van relevante feiten en gebeurtenissen toegepast.
Dat was uiteraard vooral nodig bij de ontstaansgeschiedenis van haar vele succesvolle biografieën. Na het boek over Mary Wollstonecraft verschenen nog levensbeschrijvingen van onder meer Samuel Pepys, Charles Dickens, diens ‘invisible’ vriendin Nelly Ternan, Jane Austen en Thomas Hardy. Claire Tomalin is nu 84 jaar, maar ze belooft ons in haar autobiografie dat ze zich nog aan een nieuw boek zal zetten. —Jan Postma
1 Claire Tomalin, The Life and Death of Mary Wollstonecraft (Londen 1974).
2 Claire Tomalin, A Life of My Own (Penguin Books 2017).