Xantippe wordt een werkwoord

Simon de Vries en zijn Seldsaemheden der liefde

dinsdag 14 augustus 2018 – Wie leest nog  Simon de Vries? De Utrechtse veelschrijver, die zijn gloriejaren kende in de laatste decennia van de zeventiende eeuw, was in de laatste decennia van de achttiende eeuw voor Gerrit Paape een rolmodel, omdat hij zo véél schreef.

In het laatste decennium van de twintigste publiceerde Arianne Baggerman een prachtboek over Simon de Vries. Het boek van Baggerman is getiteld Een drukkend gewicht. Leven en werk van de zeventiende-eeuwse veelschrijver Simon de Vries, het kwam uit in 1993 en mij heugt nog dat ik het boek met rode oortjes las. Een geweldig boek, met kleine slordigheden die de keerzijde vormen van de tomeloze vertelvaart van het boek, en een bijzonder pleidooi voor De Vries.

Baggermans pleidooi is niet gevolgd door een hausse aan publikaties, maar onlangs dwong Paape me andermaal Een drukkend gewicht en werk van De Vries op te slaan. Meer dan eens verwijst Paape naar bepaalde anekdotes die hij zegt te hebben geput uit bepaald werk van De Vries. Die verwijzingen zijn altijd plausibel, maar tot op heden is me nooit gelukt om van een bepaalde door Paape opgediste geschiedenis de bron bij De Vries op te sporen. In zekere zin zijn al die De Vries-verwijzingen pogingen van Paape om zich een vergelijkbare gestalte aan te meten.

Maar die De Vries-verwijzingen zijn meer dan dat: Paape maakt zich er bekend mee! In een anoniem geschrift – later daarover veel meer -, dat in veel opzichten aan Paape gekoppeld kan worden, zijn enkele De Vries-verwijzingen te vinden. Die maken wat mij betreft het auteurschap van Paape bijna onweerlegbaar.

Bij het doornemen van De Seldsaemheden der liefde (1671) van De Vries vond ik niet het verhaal dat ik zocht, maar op pagina 288 wel een schitterende zin over een listige vrouw die haar man, ‘den goeden armen Man Tyranniseerde en Xantippiseerde’. Volgens Ewoud Sanders is het werkwoord ‘xantippiseren’ slechts in het Kunstwoordenboek (1843) van Petrus Weiland te vinden en betekent het (volgens Weiland) ‘twisten, kijven, schelden (van boze vrouwen)’.

Bij De Vries staat ‘xantippiseren’ in een opsomming met ‘tyranniseren’, wat pleit voor een wat ruimer betekenis van ‘xantippiseren’: vrouwelijk overheersen en dus meer dan slechts verbale dominantie (al zijn bij mensen woorden óók daden). —Peter Altena

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.