Weyerman:
haatprediker, populist, of doorgeschoten humorist? (2)
dinsdag 11 september 2018 – In maart 1724 zag Weyerman een vervaarlijk spook uit een provisiekamer tevoorschijn komen. Op zijn vraag aan het spook wie hij was, luidde het antwoord:
Ik ben de Vasten, Heer Ontleeder der Feilen, die uw een dispensatie komt vereeren, om driemaal ’s weeks Eyeren te mogen eeten. Voor de rest moet je vasten op wel toebereide Visch, lekkeren Wyn, zoete Confituren, Kavejaar, Olyven, Vygen, Rozynen, Kraak-Amandelen. Je moet dagelyks drie Rozekransjes leezen, ter eere van drie Maitressen, en, dag voor dag, een Misse hooren.1
Dat is weer een duidelijke sneer naar de katholieke kerk: je doet alsof je jezelf matigt, maar in feite neem je het er extra van. In Den Ontleeder der Gebreeken vervolgde Weyerman dus zijn aanvallen op de kerk van Rome, waarmee hij in Den Amsterdamschen Hermes begonnen was. Daarbij gebruikte hij opnieuw The Popish Courant van Henry Care.2
Onderaan deze voetnoot som ik de passages uit Den Ontleeder der Gebreeken op waarvoor Weyerman naar The Popish Courant gegrepen heeft. Voor de volledigheid heb ik die aangevuld met de drie passages in de Historie des Pausdoms die ook deze inspiratiebron hadden. In later werk hebben Jan en ik nog geen ontleningen aan The Popish Courant kunnen aanwijzen. —Jac Fuchs
Overzicht ontleningen aan The Popish Courant in Den Ontleeder der Gebreeken
1 OdG 1, nr. 25, p. 199: Vasten => Popish Courant 2 nr. 34, p. 271.
2 OdG 1, nr. 39, p. 309-310: vader Mena => Popish Courant 1 nr. 19, p. 151.
3 OdG 1, nr. 49, p. ‘392’ [=390]: Brigitta en Justina => Popish Courant 1 nr. 26, p. 207-208.
4 OdG 2, nr. 15, p. 118-119: Thomas Cranford en vader Mena => Popish Courant 1 nr.19, p. 151.
5 OdG 2, nr. 16, p. 126-127: maskerade => Popish Courant 2 nr. 10, p. 79-80.
6 OdG 2, nr. 27, p. 210-211: Engeland ‘Een Tuyn van Wellusten’ => Popish Courant 1 nr. 7, p. 55-56.
Overzicht ontleningen aan The Popish Courant in de Historie des Pausdoms
1 HdP 1, p. 189-190: St. Simeon=> Popish Courant 1 nr. 25, p. 199-200.
2 HdP 1, p. 199-202: St. Brigitta, St. Antonius van Padua en Ste Justina=> Popish Courant 1 nr. 26, p. 207-208.
3 HdP 1, p. 314-316: St. Peters banden en keizerin Eudoxia=> Popish Courant 2 nr. 9, p. 71-72.
Voetnoten
1. Den Ontleeder der Gebreeken deel 1, nummer 25, p. 199 (27 maart 1724).
2. De aflevering van The Popish Courant die Weyerman voor bovenvermeld citaat gebruikte, jaargang 2 nummer 34 (p. 271), is nog niet gedigitaliseerd. Bij Henry Care is Vasten geen allegorische figuur, maar een abstract begrip: ‘Tis now the beginning of LENT, a Dispensation of severe Discipline; wherein we must Fast on well-drest Fish, good Wine, excellent Sweet-meats, and provocative Eringo-roots; say three Rosaries, and hear one Sermon each day (or at least twice a week) and by vertue thereof (Opus operatum you know is enough in conscience for our Devotion) may live as we list (at most on easie Penance) all the rest of the year besides’.
Ook de op het citaat volgende regels over vleeschlykheid zijn gebaseerd op wat Henry Care in dit nummer van The Popish Courant schreef, over Carnality.
RSS - berichten