Voetnoot 75

Nog twee brieven uit de Echo van 28 oktober 1726

Inktverkoper met inktton op de rug en ganzenveren in de hand (ca 1680)

dinsdag 9 oktober 2018 – Op 28 oktober 1726 beschrijft Weyerman hoe zijn Demon hem een ‘Postillions Valies’ met brieven bezorgt die deze tussen Dover en Calais heeft opgevist. In die aflevering van de tweede jaargang van Den Echo des Weerelds onthult Weyerman ons de inhoud van vijf van die brieven.

Zo fulmineert ene Daniel Lange Peper, evident iemand met een Oost-Indische achtergrond, tegen mejuffrouw Masteluyn, zijn voormalige maîtresse, die zich inmiddels laat onderhouden door een Portugese jood:

Zo dra was ik niet gelost uyt myn Oostersche Specerydoos, of ik stond te kyken als een Aap, over twee Nieuwstydingen. Primo, dat den befaamde Finantier Jan Law overleeden, en ten tweede, dat Mejuffrouw Masteluyn was gerevolteert tot het Jodendom;

John Law zou pas in 1729 in Venetië overlijden, maar meerdere kranten (zoals de Oprechte Haerlemsche Courant van 5 oktober 1726) berichtten inderdaad begin oktober 1726 dat hij in München overleden was. Het was dus een behoorlijk actuele verwijzing.

In Voetnoot 58 wist Jan Bruggeman een van  de vijf brieven in verband te brengen met een kort verhaal van Ned Ward. In Voetnoot 73 heb ik beweerd dat een andere brief werk van Thomas Brown model stond. En inmiddels kan ik lachen om de grap die Weyerman uithaalt met de herkomstvermelding van de brieven, want ook de brief aan Mejuffrouw Masteluyn en nog een vierde brief uit dezelfde postzak zijn bewerkingen van brieven van Thomas Brown. Ze zijn dus inderdaad uit Engeland afkomstig (terwijl aan minstens twee van de brieven ook nog een Frans tintje zit):

At my coming to Town, I was surpriz’d to hear two Things; That the Duke of Savoy had quitted the Confederates, and gone over to the French, and (what startled me more), that Mrs. Lucy had thrown off her old Christian Acquaintance, and revolted to the Jews.  

Deze brief, ‘A Letter to Madam —– kept by a Jew in Covent-Garden’, gaat in The Works of Mr Thomas Brown direct vooraf aan de eerder besproken ‘Letter from a Gentleman in Holland to his Friend in England’. Een paar bladzijden verderop in The Works staat ‘A comical Letter out of the famous Monsieur de Colletier, to Mademoiselle de Choux’. Deze brief begint met:

Madam, 
Did you ever see an Almanack in your Life? You’ll say this is an odd Question. I’ll give you the reason then why I asked it: There’s an odd sort of a fellow usually pictur’d in it, madam, with the devil knows how many darts in his body.

En dat is verre van de enige overeenkomst met:

Heb je wel ooit met Aandacht den Almanak ingezien, Mevrouw? Dat is een simpele Vraag, zul je zeggen. ’t Is waar, maar laat me eens uytspreeken. Daar staat doorgaans een zot Prentje in den Almanak, verbeeldende een naakt Kaerel met ons Heer weet hoeveel Quetsuuren in ’t Lyf.

Hiermee begint ‘Een vrolyke Missive van Robert Sans Foy, aan Mevrouw Ligt over de Heyde’, die in diezelfde aflevering van Den Echo des Weerelds is opgenomen. Weyerman heeft hier wel zelf namen voor zijn personages bedacht. Net als in de ‘Brief van een Fransch Heer aan zyn Maitres te Parys’ en de brief aan Mejuffrouw Masteluyn.

Het ligt voor de hand om te denken dat Weyerman ook de vijfde brief, ‘Een Missive over een Avontuur, voorgevallen in het Coffihuys der Bevalligheden, en overgebrieft aan den Krygs-Kommandant van het Eylant Marken’ aan Thomas Browne heeft ontleend. Maar de mogelijke inspiratiebron voor die brief hebben Jan en ik nog niet gevonden.

Ten slotte: Thomas Brown keek bij twee van deze brieven naar Franse voorbeelden. Weyerman zou ook die Franse voorbeelden bewerkt kunnen hebben, en niet de brieven van Thomas Brown tot voorbeeld hebben gehad. Dat lijkt me echter heel onaannemelijk. Weyerman haalde vaker zijn inspiratie bij Thomas Brown. Ik ken geen Franse bron waarin deze drie brieven samen te vinden zijn, terwijl Weyerman ze in één tijdschriftnummer presenteert en ze ook in The Works of Mr Thomas Brown vrij dicht bij elkaar staan. —Jac Fuchs

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.