Expeditie Robinson Crusoe (1719-2019) – 8
woensdag 16 januari 2019 – De naam van Rousseau valt niet in het boek van Suzanne Wardenaar, Op een onbewoond eiland. Overleven als Robinson met natuur- en techniekactiviteiten, maar zijn geest waait onmiskenbaar in het aantrekkelijke boekje dat de pedagoge in 2015 publiceerde.
In zijn Emile kwam Rousseau woorden tekort om het belang van Robinson Crusoe voor de opgroeiende mens te schetsen en sindsdien geldt de roman van Defoe als een onfeilbaar hulpmiddel bij de opvoeding van kinderen tot zelfstandigheid.
Op een onbewoond eiland is bedoeld voor opvoeders: spelbegeleiders, leerkrachten en ouders. Zij lezen stukjes van het verhaal van Defoe of laten dat lezen en vervolgens zijn er activiteiten (proefjes, opdrachten en vraagstukken) die voortvloeien uit dat wat zojuist gelezen is. Van de opvoeders wordt gevraagd om ‘in de fantasiebeleving van de kinderen’ mee te gaan: ‘Waan jezelf ook op een onbewoond eiland’.
Zo stelt het boek de vraag wat een eiland is. ‘Stel je voor dat Robinson in Nederland zou zijn aangespoeld? Op een onbewoond eiland in de Waddenzee bijvoorbeeld! Een eiland is een stuk land dat aan alle zijden door water omringd is’. Dan aan de slag: op een groot vel papier tekenen de kinderen een eiland en aan dat eiland worden steeds meer elementen toegevoegd. Papiermaché-pulp doet zijn intrede.
Toen ik voor het eerst van het boekje hoorde, kon ik een glimlach moeilijk onderdrukken. In het ten geleide klonk dan ook nog de waarschuwing dat de uitgever en auteur niet aansprakelijk zijn ‘voor eventuele verwondingen of andere schade als gevolg van het gebruik van dit boek’. Na wat bladeren en lezen in Op een onbewoond eiland ben ik echter onder de indruk geraakt.
Het is een alleraardigst boekje, dat kinderen leert om een kompas en (met twee wc-rolletjes) een verrekijker te maken, yoghurt te maken en melk te onderzoeken, brood te bakken, zeep te maken en te schuilen voor onweer (‘ga bij onweer niet midden op een open vlakte staan’). Al die activiteiten worden als het ware ingeleid door een stukje uit het verhaal van Defoe.
Voor wie meer wil weten, achtergrondinformatie en verdieping, is er een website: www.overlevenalsrobinson.nl. En voor wie het boek wil kopen: Suzanne Wardenaar, Op een onbewoond eiland. Overleven als Robinson met natuur- en techniekactiviteiten. Illustraties Inge Nouws. Amsterdam, SWP 2015. ISBN 9789088506079. —Peter Altena
¶ ‘Expeditie Robinson Crusoe’ verzamelt berichten over Robinson Crusoe, om de zin in het tricentennial 1719-2019 te vergroten. Het dient ook als smaakmaker voor het Jaarboek De Achttiende Eeuw 2019, waarin aandacht wordt besteed aan de roman van Daniel Defoe.