Expeditie Robinson Crusoe (1719-2019) – 10
donderdag 31 januari 2019 – Kent u Zschokke? In de eerste decennia van de negentiende eeuw was Johann Heinrich Daniel Zschokke (1771-1848) een beroemd man, ook in Nederland. Veel van zijn werk kwam uit in Nederlandse vertaling.
In Het Leeskabinet van 1844 konden lezers een ‘Kerssprookje’, naar ‘het Engelsch van Charles Dickens’, lezen: ‘De oude Marley was dood – zoo dood als een pier’. De jaargang opende echter met een biografie, die pas na twintig bladzijden de naam van de held onthult: ‘Iets uit het leven van een groot man’ en die man was Zschokke.
Die grote man kwam uit Maagdenburg. Zijn moeder en vader waren hem jong ontvallen, maar ooms en tantes en anderen hielden hem uit het weeshuis. In 1788 verliet hij de stad van zijn geboorte – ik baseer me op het verhaal in Het Leeskabinet – en trok de wereld in.
Interessant is wat hij vertelt of laat vertellen over zijn lectuur. Het eerste boek dat in ‘het leven van een groot man’ opduikt is Mille et une nuit; hij las het in het Frans. Ook zijn er verhalen van horen zeggen:
In het huis mijner zuster woonde een oud zeeman, die ons dikwerf van zijne zeetogten en van de nog zeldzamer lotgevallen van ROBINSON CRUSOE verhaalde. Ik besloot om insgelijks op een bekoorlijk eiland in de Zuidzee schipbreuk te lijden, doch wilde mij beter voorbereiden dan ROBINSON, en verdubbelde nu mijnen vlijt in de school.
De lotgevallen van Robinson geven de jonge Zschokke de sporen. Het verhaal inspireert hem, maar confronteert hem ook met grote eenzaamheid: ‘Nu eerst gevoelde ik, dat ik een weeskind was’. Misschien laat dit heel goed de ambiguïteit van Robinsons lotgevallen zien. —Peter Altena
¶ ‘Expeditie Robinson Crusoe’ verzamelt berichten over Robinson Crusoe, om de zin in het tricentennial 1719-2019 te vergroten. Het dient ook als smaakmaker voor het Jaarboek De Achttiende Eeuw 2019, waarin aandacht wordt besteed aan de roman van Daniel Defoe.
RSS - berichten