Robinson en de schoenen van ‘iedere Hollandsche jongen’

Expeditie Robinson Crusoe (1719-2019) – 12

woensdag 20 februari 2019 – Voordat ik van de roman van Defoe hoorde, was Robinson in het Nijmegen van mijn jonge jaren de naam van een plaatselijke schoenfabrikant. Met een grote fabriek aan de Groesbeekseweg.

De geschiedenis van de Nijmeegse schoenindustrie mag zich sedert enige tijd verheugen in een bijzondere belangstelling. Niet alleen de Vierdaagse, wandelmarsen en de faam van schoenontwerper Jan Jansen zijn daaraan debet, maar misschien meer nog de gesuikerde herinnering aan een industrie die in de loop van de jaren duizenden werkgelegenheid bood en goeddeels teloor gegaan is. Die belangstelling kreeg vorig jaar vorm in een tentoonstelling en een keurig verzorgde uitgave, Schoenindustrie Nijmegen en omgeving. Aan die uitgave ontleen ik mijn kennis over de Robinson schoenfabriek en de relatie met Robinson Crusoe.

De vestiging van de schoenindustrie in Nijmegen had alles van doen met de Eerste Wereldoorlog, die het Nederlanders moeilijk maakte om in de schoenfabrieken in Kleef, net over de grens, te blijven werken. De gebroeders Verschuur startten in Nijmegen ieder hun eigen fabriek, Johan in 1914 en Frans in 1916. De fabriek van Frans Verschuur, St Stephanusstraat 27, koos de naam ‘Robinson’. Frans en Johan verdeelden aanvankelijk de markt: Johan richtte zich op kinderschoenen, Frans’ Robinson op damesschoenen. 

De moeizame jaren ’30, alom crisis, gunden de Nijmeegse schoenindustrie gouden dagen: een nieuw bedrijfspand verrees aan de Groesbeekseweg. In de reclame koos Robinson, intussen vooral met schoenen voor vader en zoon, voor een nationalistische koers: de schoenen van Robinson waren ‘Hollandsche’ schoenen, gemaakt ‘door Hollandsche arbeiders’ en gedragen door ‘de Hollandsche Vader en Zoon’. Helpt elkaar, koopt Nederlandse waar; dat werk!

Robinson Crusoe was zo bekend dat een inkorting van de naam tot Robinson toereikend was om de associatie te wekken. In 1932 verscheen in het katholieke dagblad De Tijd dagelijks een stukje uit Robinson Crusoë’s Avonturen en dat bevestigde de faam van Robinson. De schoenfabrikant koos voor een logo dat een krachtdadige en geschoeide schipbreukeling toonde. In een advertentie heette het: ‘Natuurlijk loopt iedere Hollandsche jongen op Robinson Schoenen.’

De Robinson Fabriek ging in 1934 in vlammen op, maar herrees al na enkele maanden. De brand bood de fabriek alle kansen op mechanisering, standaardisering en uitbreiding. –Peter Altena (met dank aan Theo Lucassen)

¶ ‘Expeditie Robinson Crusoe’ verzamelt berichten over Robinson Crusoe, om de zin in het tricentennial 1719-2019 te vergroten. Het dient ook als smaakmaker voor het Jaarboek De Achttiende Eeuw 2019, waarin aandacht wordt besteed aan de roman van Daniel Defoe.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Eén reactie op Robinson en de schoenen van ‘iedere Hollandsche jongen’

  1. S. Streekstra schreef:

    Jaren gelopen op ‘Robinson-sandalen’ niet te verslijten zogezegd.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.