Voetnoot 107

Een onsmakelijke maaltijd

dinsdag 23 april 2019 – Een fantastische vertelling is in het werk van Weyerman geen witte raaf. In Den Echo des Weerelds gebruikte hij op 12 november 1725 zijn groene papegaai voor zo’n verhaal.1

Weyerman hoort rond middernacht gerommel in zijn huis, en betrapt zijn papegaai, die bezig is te ontsnappen. Het dier nodigt hem uit om mee te gaan naar de jaarlijkse bijeenkomst van uitheemse vogels. Die vertellen dan over hun baasjes, en dat zal Weyerman zeker interesseren! Uiteraard gaat Weyerman er heen, in een gereedstaand rijtuigje dat door vier struisvogels getrokken wordt.

In de vergadering geeft als eerste een oude blauwe Oostindische raaf een onflatteuze schets van een kleermaker, in zinnen die op mij sterk de indruk maken van een bewerking, maar die ik nog niet heb kunnen plaatsen. Daarna zetten nog enkele vogels hun bazen te kijk. Zo komt als tweede een lori aan het woord, die een tijd gewoond heeft bij een Franse kok in ‘de Hertog van Marlborough’. Niet alleen presteerde die kok het om zijn klanten heel waterige soep te slijten en laarzenleer als gebraden vlees voor te zetten, hij loog er ook nog eens op los:

Hy verhaalde eenmaal aan de Kok in de Marechal de Turenne, dat hy Onderkok geweest was by een Littauws Baron, die Ses Maanden in ’t Jaar een Mensch, doch de overige Maanden een Duy** was, die zig dan dee trakteeren op de nevensgaande Gerechten.

Primo, het eerste Gerecht bestont uyt een gloeiende Schotel met Schorpioenen toebereyt als gestoofde Paling, een fricassee van jonge Salmanders, het gebraade Nierstuk eens Deurwaarders, een Haan Fenix gesmoort in zyn Veeders, en begooten met een saus van gesmolten Loot en Rottekruyt.

Het tweede gerecht bevat onder andere Zeeduivels, draken, een Leviathan en giftige planten, en de derde gang is een compositie van abstracte begrippen als welsprekendheid …

Weyerman was een vaardig en creatief schrijver, maar bij passages als deze kijken Jan Bruggeman en ik toch graag ook even naar buitenlandse parallellen. En een overeenkomst blijkt er ook hier te zijn: een van de brieven uit het dodenrijk van Thomas Brown is die ‘From James Naylor to his Friends at the Bull and Mouth’.2

James Naylor (1618-1660) was een van de eerste Quaker-voormannen in Engeland. Brown had, gegeven deze brief, weinig op met Quakers in het algemeen, en met de soms excentrieke Naylor in het bijzonder. Naylor was, volgens Brown, in het dodenrijk uiterst hartelijk welkom geheten door de duivel, die hem uitgebreid bedankte voor bewezen diensten. Naylor had veel mensen ertoe gebracht zichzelf voor gek te zetten, en wordt als beloning tot hofnar van de duivel aangesteld. Hij mag een banket opvrolijken dat de duivel en een Jezuïet aanbieden aan alle overleden Quakers. Van dat banket doet hij verslag:3

The first Course consisted of a huge Platter full of Scorpions Spits cock’d, a Fricasse of young Salamanders, a Bailiffs Rump roasted, baisted wit hits own Dung, and a Cock Fenix scalded in his Feathers, smother’d with melted Soap and boiled Asnick;4these were gross substantial Meats, design’d chiefly for keen Appetites.

Ook de tweede en derde gang bij de Litouwse duivel en van het banket in de Onderwereld – het zal niet verbazen – vertonen sterke overeenkomsten. Het is duidelijk waar Weyerman voor deze passage zijn ideeën vandaan haalde, maar ook dat hij niet blind vertaalde: zo zijn de zeep en het arseen bij hem lood en rattenkruid geworden. – Jac Fuchs

¶ De illustratie is afkomstig uit Jacob Typotius, Symbola Divina & Humana Pontificum Imperatorum Regum (Arnhem, J.F. Hagen, 1666): een mes snijdt de staart van een schorpioen af. 

Noten
1. Jacob Campo Weyerman, Den Echo des Weereldsdeel 1, nummer 4, 12 november 1725, p. 25-32. Ik zal hier speciaal naar p. 29-30 kijken. 
2. Thomas Brown, A continuation or second part of the Letters from the dead to the living, by Mr. Brown, Capt. Ayloff, Mr. Henry Barker, &c. (Londen 1703), p. 199-208.
3. Thomas Brown, A continuation, p. 205-206.
4. Met ‘Asnick’ zal arsenicum (arsenic) bedoeld zijn. Op het eiland Man is dat er nog steeds het woord voor.  

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.