Heer van stand ontmoet Robinson Crusoe
donderdag 29 augustus 2019 – In 1950 verscheen in Engeland een kinderboek vol korte verhalen met de titel Tom Puss at the Panto.[1]
De stripheld Tom Poes, die in 1941 in Nederland zijn avonturen begon in het dagblad De Telegraaf, veroverde na de Tweede Wereldoorlog ook andere Europese landen. In Zweden, Denemarken, Noorwegen, Duitsland, Frankrijk en Engeland verschenen in de krant of in boekuitgaven vele verhalen van heer Bommel en Tom Poes.
Tom Puss at the Panto werd speciaal voor de Engelse markt gemaakt (zie illustraties).[2] Tom Puss, Mr. Bumble en Captain Wall Russ bereiken via een bonenstaak Pantomime Land, waar ze verschillende avonturen beleven met bekende sprookjesfiguren. De Geest uit de Lamp zorgt ervoor dat ook Wamble Waddle (Wammes Waggel), Jim Pansee (Sim Pensée) en James (Joost) zich bij het gezelschap voegen.
Er is een angstaanjagende ontmoeting met de Grote Boze Wolf uit Roodkapje en het gezelschap is op een bal ter ere van Assepoester. Wanneer de vrienden het bal verlaten, willen ze de volgende dag naar het strand, maar Tom Poes vindt het er veel te druk. Hij stelt aan kapitein Wal Rus voor naar een verlaten strand te gaan. Daar komen ze al snel aan. Als ze voetstappen in het zand zien, denkt Wammes Waggel dat ze weleens van Robinson Crusoe zouden kunnen zijn. Dat is juist. Heer Bommel weet niet wat hij ziet als hij oog in oog komt te staan met de bekende romanfiguur.
You are Mr. Crusoe? Yes? I am Mr. Bumble. Oliver B. Bumble of Bumblebrick Castle. This is my young friend, Tom Puss.
Robinson Crusoe is niet alleen. Hij stelt het gezelschap voor aan Man Wednesday Fortnight en Man Friday.
Robinson Crusoe begrijpt dat hij en zijn metgezellen eindelijk gered zijn. Heer Bommel beaamt dat en zegt dat hij ze naar de beschaafde wereld zal terugbrengen. Niet lang daarna bereiken ze weer het strand, dat nog steeds overvol is met vakantiegangers.
Is that what I’ve been waiting for all these years?
roept Robinson Crusoe uit.
Hij en zijn twee metgezellen bedenken zich geen moment. Ze pakken hun eigendommen en gaan er vandoor.
We’d rather be lost. Goodbye!
‘Perhaps they are right,’ said Tom Puss, scratching his head.
Robinson Crusoe en Vrijdag komen in de roman ook in aanraking met wolven en een beer. Dat herinner je je niet meer als je terugdenkt aan het verhaal, maar het is echt waar. Als Robinson Crusoe weer terug is in de bewoonde wereld, reist hij van Engeland naar Lissabon om zijn zaken te regelen. Zodra hij daarmee klaar is, besluit hij terug te gaan naar Engeland, maar deze keer niet over zee, maar over land.
Een verstandig besluit, want de schepen waaruit hij had willen kiezen, bereiken Engeland niet. Het ene schip wordt door piraten buitgemaakt en het andere schip lijdt schipbreuk in de buurt van Torbay. Maar reizen over land is in de tijd van Robinson Crusoe ook niet zonder gevaar. Als hij en het kleine reisgezelschap in Gascogne zijn, worden ze aangevallen door twee wolven. Vrijdag weet een wolf te doden en de ander vlucht weg. Terwijl men nog bezig is de gids te verzorgen, komt er een beer uit het woud. Vrijdag is helemaal niet bang voor de beer en vraagt:
O Meester! geefd my verlof, om een korswil met hem te mogen hebben, ik zal u allen doen lachen.[3]
Vrijdag gooit een steen naar de beer, waarna de beer op hem afkomt. Vlug klimt Vrijdag in een boom, maar de logge beer volgt hem. Vrijdag gaat aan het einde van een dunne tak zitten, zodat de grote beer niet bij hem kan komen. Als Vrijdag zich op de grond laat zakken, klimt ook de beer weer uit de boom. Net voordat de beer zijn achterpoten op de grond kan zetten, steekt Vrijdag de loop van zijn geweer in diens oor en schiet de beer dood.
Toen kwam de snaak weder by ons, om te zien, of wy daarom lachten, en als hy uit onze aangezigten bespeurde, dat wy wel te vreden waren, begon hy luidkeels te lachen, en zeide: zoo dooden wy de Beeren in myn Land.
Dood gy hen op deze manier, antwoorde ik hem, hoe kan dit zyn? gy lieden hebt geen schiet-geweer;
Neen, zeide hy, wy hebben genen Snaphaanen, doch schieten hen met een zeer groote lange Boog.
Kan Vrijdag in zijn land echt al eerder een beer hebben gezien? – Jan Bruggeman
¶ ‘Expeditie Robinson Crusoe’ verzamelt berichten over Robinson Crusoe, om de zin in het tricentennial 1719-2019 te vergroten. Het dient ook als smaakmaker voor het Jaarboek De Achttiende Eeuw 2019, waarin aandacht wordt besteed aan de roman van Daniel Defoe.
[1]In 2012 werd bij Zwiggelaars Auctions een onafgesneden exemplaar van de uiteindelijke boekuitgave geveild. Op de voorzijde staat geschreven ‘Printed Oct/Nov. 1949. 75000 copies’.
[2]In 2016 verschenen de Engelse Tom Poes-avonturen voor het eerst in het Nederlands.
[3]Ik citeer uit de eerste editie van de Nederlandse vertaling uit 1720.
RSS - berichten