dinsdag, 16 februari 2021 – In deze maanden haalt corona heel wat strepen door de rekening. In allerlei bouwschuren in Limburg en Brabant en andere weleer door pastoors beleerde streken was het jaarlijks een groot genoegen, als er praalwagens werden opgebouwd voor ‘de’ carnaval of ‘de vastenavond’. Mannen, vrouwen, meisjes en jongens stonden naast elkaar bij het timmeren en optuigen, de broodjes stonden klaar en na afloop was er een pintje.
Alleen dit jaar niet: de praalwagens blijven binnen en de pintjes worden in afzondering gedronken, uit angst voor besmetting. Intussen neemt de dorst gevaarlijk toe en het verlangen om plezier te maken en te zingen wordt alleen maar groter, nu het dit jaar niet kan.
Er is gelukkig een schitterend alternatief met het boek Vastelaovend/Vertelt/Verteld?/Vertel. Literatuur en Carnaval/Vastelaovend en de Limburgse Letteren, geschreven door Peter Winkels. Het is dat het carnaval in Limburg al bestond, anders had Winkels voor de uitvinding ervan gezorgd, zo gepassioneerd – haast als een jonge vader – vertelt hij over de ontmoetingen tussen literatuur en carnaval.
Hoewel hij zich in een charmante inleiding buigt over het carnaval in de héle Nederlandse literatuur – met een opmerkelijke gastrol voor Jacob Campo Weyerman – en een paragraaf wijdt aan Nederlanders die over de grens aan het carnavallen zijn, gaat het boek toch vooral over het Limburgs carnaval. Daarbij laat Winkels zich van een gulle kant zien: héél Limburg doet mee, van Mook tot Eijsden, en aan bod komen liedjes, vertalingen en romans.
In zijn prachtig geïllustreerde boek is er veel aandacht voor de Haarlemmer Jac. van Looy – aan Van Looy wijdde Winkels heel veel publikaties –, en voor de Maastrichtenaren Wiel Kusters en Ad van Iterson. De grote carnavalsroman van de laatste jaren is zonder concurrentie Naar de overkant van de nacht (2011), de geweldige roman van Jan van Mersbergen: carnaval in Venlo als een delirium van drank, plezier, herinneringen, die via een tijdelijke omkering van de dingen tot inzicht in het ware leidt.
Het boek van Peter Winkels bevat veel namen van auteurs en werken, die als het ware smeken om een nadere kennismaking. Jon Winkels, Peters Bossche broer, tekende voor de uitgave van het boek. Op de laatste bladzijden vangen we een glimp op van de auteur, zijn rug in beeld, zijn ogen gericht op het carnaval op straat. In zijn ‘Barbaars sonnet’ naar aanleiding van de Capitoolstorm, opgenomen in NRC Handelsblad 15 januari 2021, sloot Ilja Leonard Pfeijffer af met de aansporing: ‘Wees huiverig voor carnaval’, maar het carnaval van Winkels boezemt geen enkele vrees in. – Peter Altena
¶ Peter Winkels, Vastelaovend/Vertelt/Verteld?/Vertel. Literatuur en Carnaval/ Vastelaovend en de Limburgse Letteren, Den Bosch, Jon Winkels 2021. ISBN 978 94 61550 74 3.