Uit de schaduw

Alpi, zijn leeuw en andere exoten

dinsdag 4 mei 2021 – In het laatste hoofdstuk van De leeuw van Alpi. Handel en wandel van een beestenman karakteriseert Arie van den Berg zijn boek als de biografie van een schaduw.

Zijn hoofdpersoon Antonie Alpi reist in de laatste decennia van de achttiende eeuw en de eerste anderhalve  van de negentiende van stad tot stad, hij laat er (tegen betaling uiteraard) bijzondere dieren zien. Het begin van het werkzame leven van Alpi is echter in duisternis gehuld. Na 1814 lost Alpi op. Het leven van Alpi roept zo meer vragen op dan dat het antwoorden oplevert.

Met omtrekkende bewegingen benadert Van den Berg zijn held. In de eerste bladzijden, wanneer hij beschrijft hoe Alpi in november 1783 met een drietal rendieren in de richting van Duitsland vaart, neemt hij zijn toevlucht tot fictie. Maar op bladzijde 13 al neemt hij afscheid van de fictie en gebruikt hij een veelvoud aan bronnen om het lot van de rendieren te schetsen en de levensgang van Alpi te volgen.

Het is de tijd waarin exotische dieren op kermissen getoond worden. Van den Berg maakt duidelijk dat met vakliteratuur gewapende liefhebbers de dieren gingen bekijken, om te zien of het juist was wat het volksgeloof en de wetenschap beweerden. In het kermisvermaak scholen veel kansen op vermeerdering van kennis.

Alpi betrok zijn bijzondere dieren veelal in Londen, waar met grote regelmaat leeuwen, olifanten, apen, papegaaien in de verkoop kwamen. Veel dieren overleefden het niet dat ze van stad tot stad vervoerd werden en ongewone weersomstandigheden moesten verdragen. Dat Alpi behalve een doortastende zakenman  – hij kocht niet alleen exotische dieren, maar verkocht ze ook – een groot kenner van de exoten was, werd gezien door gekroonde hoofden die met een menagerie graag wilden laten blijken hoe machtig zij waren. Zo leende hij zijn vakmanschap uit aan het Franse hof en ook aan Lodewijk Napoleon in achtereenvolgens Apeldoorn, Haarlem en Amsterdam.

Van den Berg kiest soms voor omtrekkende bewegingen om Alpi in beeld te brengen. Door die omtrekkende bewegingen is het elegante en goed geschreven boek veel meer dan een biografie van Alpi. Het is ook een boek over de verwondering in de decennia rond 1800. Goethe keek zijn ogen uit. Willem de Clercq vond de rinoceros die hij zag, niet zo de moeite waard, maar de olifant wist hem te veroveren.

Van den Berg toont een verzonken wereld, waarin de dieren van buiten Europa in beeld kwamen, het beproefde denken ter discussie gesteld werd en de kermis en de dierentuin naast elkaar voorkwamen. Het boek is het resultaat van een fascinatie die Van den Berg tientallen jaren van archief naar bibliotheek in binnen- en buitenland heeft gebracht. Het mag gezien en gelezen worden. – Peter Altena

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Eén reactie op Uit de schaduw

  1. Arie van den Berg schreef:

    Beste Peter Altena,

    Dank voor je mooie woorden over De leeuw van Alpi. Ik heb één essentiële correctie. De dierentuin van Lodewijk Napoleon begon niet in Apeldoorn – daar zat de menagerie van Willem V – maar in Soestdijk.

    Arie van den Berg

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.