maandag 28 augustus 2023 – In deze bijdrage bespreek ik een akte (notaris 3.323, inv.nr. 1662, afbeeldingen 7-10) uit het notarieel archief van Den Haag. Omdat het opnemen van links naar specifieke aktes niet mogelijk is, staat aan het eind van deze bijdrage een instructie over hoe deze akte van thuis uit online te bekijken is.
In december 1723 vonden bij de baron van Welderen enkele diefstallen plaats: uit de kamer van zijn dochter werden twee ‘Orlietten’ (oorbellen) gestolen, bij een bediende (‘de eene Moor’) werd geld gestolen en ook in de huishoudkas, die onder de hofmeester berustte, bleek een greep te zijn gedaan. Het voorval veroorzaakte beroering onder het personeel, juist omdat het in alles op een ‘inside job’ leek.
Lijfknecht Bernardus van Domen wist raad. Als iedereen zestien stuivers zou geven, dan konden ze een lijst met de namen van het personeel opstellen en die voorleggen aan een waarzegster. Hij beval Marijtje van Wee aan, een oude vrouw die in de poort van Van Sunderen woonde, aan het Smitswater in Den Haag. Op 13 of 14 januari 1724 bezocht een delegatie deze vrouw. Zij wees Johan Gabriel Huijs, de hofmeester, als dader aan. Zij had hem ‘met een touw om zijn keel in een glas [haar glazen bol?] door een vlammen vuijr op en neer […] sien trecken’.
Een week later, op vrijdag 21 januari 1724, zat een tiental domestieken van Van Welderen bij notaris Johan Nolthenius. Ze deden verslag van de gebeurtenissen, maar de toon was bijzonder deemoedig. Ze hadden zich ‘laten vervoeren in den Raad van duijvels Constenaars’, hoopten dat God hen die zonde zou vergeven. En vooral hoopten ze dat Johan Gabriel Huijs het hun niet kwalijk zou nemen: ze verklaarden ‘niets van zijn persoon te weten als Eer en deugt’.
Wat was er gebeurd? Een kamerdienaar van de baron en een trompetter van de Staten van Holland en West-Friesland hadden beter werk geleverd dan Marijtje van Wee. Het was hun opgevallen dat de postiljon van de baron, Coenraad Hommelberg, over meer geld leek te beschikken dan verwacht mocht worden. Zij hadden hem die zondag met hun verdenkingen geconfronteerd. Hommelberg had ook bekend. Hij had geprobeerd de oorbellen aan een Jood te verkopen, maar toen dat niet doorging, had hij de oorbellen elders in het huis teruggelegd. Hommelberg gaf vervolgens ook enkele gestolen gouden munten terug. Hoe hij ervan afgekomen is, vertelt de notariële akte niet: er wordt alleen gezegd dat hij door de baron ‘seer swaar met woorden […] bestraft geworden’ is.
Naschrift
Bij dit soort verhalen komen in mij de slechtste gedachten boven. Ik denk dat een van de tien comparanten die bij notaris Nolthenius aanschoof, inderdaad heel goede redenen had om te hopen dat de hofmeester die van de diefstal was beschuldigd, hem zou vergeven.
Het was Van Domen – de notaris noemt hem Barent of Bernard Vendome – die met het idee was gekomen om naar een waarzegster te gaan. Hij had een prijsopgave geleverd en hij kende een adresje. Ik vermoed dat hij de hofmeester wantrouwde en dat hij de waarzegster dat ingefluisterd heeft. Hoe kon zij anders weten dat de figuur die zij voorgaf in haar glazen bol gezien te hebben, Johan Gabriel Huijs was? Zij had immers alleen een lijst met namen?
Misschien hoopte Van Domen wel dat hofmeester Huijs, van zijn stuk gebracht door het helse visioen, zou bekennen. Maar hij zal ook wel een leuk bedrag aan het uitje overgehouden hebben, want 160 stuivers (acht gulden) voor een bezoek aan een waarzegster, dat is beslist niet mis. Maar of mijn verdenkingen terecht zijn, dat valt natuurlijk niet in de akte te lezen. – Jac Fuchs
========================================
BIJLAGE
Hoe vind ik online afbeeldingen van een hierboven genoemde akte in het notarieel archief van Den Haag?
Op 15 juni schreef ik op de site over het notarieel archief van Den Haag. Daar is mijn uitleg te vinden over hoe de aktes in dat archief online op te zoeken zijn. De zakelijke instructie luidt als volgt:
- open archief 0372-01 op de site van het Haags gemeentearchief.
- klik op Inventaris.
- klik op de lijst waarin het nummer van de gezochte notaris te vinden is (bijvoorbeeld ‘3.301-400 Akten van notarissen benoemd 1696-1716’ voor notaris 3.323).
- klik op het +-teken voor de naam van de gezochte notaris.
- klik (als er bij deze notaris meer dan één inventarisnummer te vinden is) op het +-teken voor de opsomming van inventarisnummers bij deze notaris.
- klik op het paperclip-symbool van het gewenste inventarisnummer.
- als de afbeeldingen in het inventarisnummer in Acrobat-bestanden opgeslagen zijn, klik dan op het bestand met het gewenste nummer; als de afbeeldingen per stuk gedigitaliseerd zijn, klik dan op een willekeurige afbeelding.
Van hieruit is het mogelijk door de afbeeldingen van het gekozen inventarisnummer te bladeren.
RSS - berichten