Beschilderde deuren

woensdag 11 september 2024 – In mijn vorige bijdrage besprak ik de anekdote dat Dr. Radcliffe, de buurman van Godfrey Kneller, tegen de schilder zou hebben gezegd dat hij bang was dat deze een deur in een tuinmuur zou beschilderen. Schilderijen die als gezichtsbedrog bedoeld zijn, zijn er genoeg. Maar kende ik voorbeelden van beschilderde deuren?

Het eerste voorbeeld dat me te binnen schoot, was niet echt een deur: het werk van Samuel van Hoogstraten. Van Hoogstraten leverde voor Engelse buitenhuizen doorkijkjes die een ruimte suggereerden die niet bestond. Een prachtig voorbeeld bevindt zich nog steeds in Dyrham Park, zo’n twaalf kilometer ten noorden van Bath. Het is een doorkijkje op ware grootte, dat gemonteerd is aan het einde van een gang, voor een buitenmuur, maar je kunt er dus geen deur openen.

Van Hoogstraten was een Dordtse schilder, en het Dordrechts Museum greep de kans om zo’n doorkijkje te kopen vorig jaar dan ook met beide handen aan. Hier is tot in detail op het schilderij in te zoomen.

Een echte beschilderde deur bevindt zich in Chatsworth. Het filmpje van deze link heeft even tijd nodig om op gang te komen, maar dan is de deur er in zijn volle glorie te zien. Alleen: als ik het filmpje goed begrijp, is niet de hele deur beschilderd, maar is een bestaande trompe-l’oeil na verloop van tijd in de bovenste helft van de deur gemonteerd.

Er is in Nederland nog een aantal kamers te vinden met beschilderd behang. De beschildering loopt in die kamers op de deuren door. Strikt genomen zijn die deuren dan niet direct beschilderd, maar is het behang erop aangebracht. Ook andere voorbeelden die me te binnen wilden schieten, zijn het allemaal net niet. Op één na: een (moderne) beschilderde voordeur is in Utrecht te vinden aan de Zakkendragerssteeg, op nummer 6 … – Jac Fuchs

¶ De afbeelding aan het begin van deze bijdrage toont een ontwerptekening voor een kamerbeschildering met een geopende deur, van Dionys van Nijmegen (1715-1798), uit het bezit van het Rijksmuseum.