vrijdag 1 maart 2013 – De Société Typographique de Neuchâtel (STN) was als Zwitserse uitgeverij actief in de jaren 1769 en 1794. De STN drukte zelf maar fungeerde ook als een Centraal Boekhuis voor andere uitgevers van Franstalige boeken.
Daarom is het archief van dit boekenbedrijf zo interessant voor boekhistorici: want ook boeken van Nederlandse boekverkopers vonden via Neuchâtel hun weg naar de klant. En andersom: duizenden boeken uit het buitenland kwamen via de groothandel STN naar Nederland.
De Europese afzetmarkt is nu in een database ingevoerd: de French Book Trade in Enlightenment Europe (FBTEE). Op de site vind je instructievideo’s. Kaarten en grafieken maken het netwerk van de STN zichtbaar. Je kunt in éen handomdraai vinden wat bijvoorbeeld de Haagse boekverkopersfirma Gosse & Pinet kocht. De makers (University of Leeds) hebben een gigantische klus gehad om alle gegevens – namen van kopers en verkopers, titels, aantallen, impressa, jaartallen, bronvermeldingen – uit het immense archief van de STN in te voeren in de database. Maar het resultaat mag er zijn! En dit alles is vrij toegankelijk op het web.
De Hagenezen kochten van de STN in totaal ruim 10.000 boeken (in 44 bestellingen) en leverden 44 boeken (in 4 leveringen). Reisboeken waren populair, getuige de 500 exemplaren van Lettres du Comte Algarotti sur la Russie en Naufrage et aventures de M. Pierre Viaud die Gosse uit Neuchâtel betrok. Het boek Inceste avoué à un mari van Théodore Rilliet de Saussure, waarvan 4.762 exemplaren waren gedrukt, ging in honderdvoud naar Den Haag. Van de bijbel – goed voor een oplage van 5.434 exemplaren – kocht Gosse slechts 31 exemplaren.
Robert Darnton schreef een lovende recensie, maar plaatste wel zijn bedenkingen bij het lukraak interpreteren van de kwantitatieve gegevens die de FBTEE in beeld brengt. Citaat:
To illustrate the diffusion of a single work, the web site presents a map showing the sales of S. A. A. D. Tissot’s Onanisme, a treatise on the supposedly dangerous effects of masturbation, which fascinated and horrified many readers in the 18th century. Spain and Portugal are represented by six copies sold in Lisbon, Poland by seven sold in Warsaw, and the Netherlands by six sold in Amsterdam. Can such small numbers represent the diffusion of a popular book throughout an entire country? Did readers in Stockholm (28 copies sold) have more interest in sexual practices than those in Copenhagen (two sales)?
¶ In het Journal of Digital Humanities 1, nr 3 (2012) staan twee artikelen over de FBTEE-database die de moeite waard zijn om te lezen: van Simon Burrows en Mark Curran (makers van de FBTEE), ‘How Swiss was the Société Typographique de Neuchâtel? A Digital Case Study of French Book Trade Networks‘ en de bespreking door Sean Takats, ‘Review of The French Book Trade in Enlightenment Europe, 1769-1794: Mapping the Trade of the Société Typographique de Neuchâtel‘.