woensdag 10 april 2013 – In de jaren 1819-1822 schreef Goethe zijn autobiografische Campagne in Frankreich 1792: over zijn deelname aan de Oostenrijkse en Pruisische veldtocht tegen Frankrijk. Zojuist is het boek voor het eerst in een Nederlandse vertaling verschenen.
Het Duitse coalitieleger bleek niet te zijn opgewassen tegen de Franse revolutionairen, onder leiding van Dumouriez. De Oostenrijkers en Pruisen wantrouwden elkaar omdat beide troepen vonden dat hun bondgenoten hen het vuile werk lieten doen. De veldtocht liep dan ook uit op een fiasco. De Duitse coalitietroepen werden verslagen bij Valmy, zelfs zonder dat er een schot werd gelost.
Het Duitse coalitieleger begon aan de terugtocht. Dumouriez zette de achtervolging in, maar deze was nauwelijks dreigend te noemen. Toch leidde het tot de complete terugtrekking van het coalitieleger van Frans grondgebied.
Het jaar daarop troffen de legers elkaar opnieuw. Deze keer op Duits grondgebied: bij Mainz. Daar waaide inmiddels een democratische wind. De Fransen hadden zich daar verschanst en werden belegerd door het Duitse coalitieleger. Het zware bombardement van de stad door de coalitietroepen in 1793 betekende een keerpunt in de strijd tegen het jacobijnse Frankrijk. Goethe was erbij en deed verslag van het strijdtoneel. Citaat:
De mensen lagen onbegraven op de grond en de zwaargewonde dieren konden niet sterven. Ik zag een paard dat met zijn voorbenen in zijn eigen, uit zijn gekwetste buik gevallen ingewanden verstrikt was geraakt en op die manier ellendig voortstrompelde.
Van onafhankelijke journalistiek was bij Goethe nog geen sprake. Hij gruwde van het geweld en de chaos die de Fransen veroorzaakten. Hij zag liever een vorst op de troon die als verlicht absoluut heerser het land bestierde. De maatschappij kon zich volgens Goethe maar beter langs de weg der geleidelijkheid ontwikkelen.
¶ Johann Wolfgang von Goethe, Campagne in Frankrijk 1792, editie Theo Kramer en vertaling Wilfred Oranje. Hoorn, Hoogland & Van Klaveren 2013. ISBN 978-90-8967-091-5. Prijs € 29,50 (gebonden, 281 blzz). Lees hier een recensie op Literatuurplein.