De apen van Peter Verhelst

Geschiedenis van een bergdinsdag 14 mei 2013 – Als apen mensen worden, moet ik daar als zelfbenoemd reisleider naar het apenland van J.A. Schasz M.D. uiteraard bij zijn. In de novelle Geschiedenis van een berg raakt een aapachtige verzeild in de Nieuwe Wereld, waar het wemelt van mens geworden apen. De schrijver van de novelle is de Vlaamse successchrijver Peter Verhelst.

Tot de Geschiedenis las ik van hem geen letter. Waarom niet? De recensies van zijn werk (Tongkat bijvoorbeeld) waren lovend genoeg. In de lofprijzingen klonken echter tonen die mij onmiddellijke afkeer inboezemden: zijn werk was postmodern en zou zijn vergeven van intertekstualiteit. Spelletjes!

Toen ik een bespreking las, waarin het om Verhelsts nieuwe boek ging, legde ik mijn vooroordeel af en snelde naar de boekhandel. Zonder spijt! Geschiedenis van een berg – op het oog vrijwel intertekstualiteitvrij – vertelt een angstwekkende geschiedenis.

De verteller is een aapachtige die in de Nieuwe Wereld een mentor krijgt in ‘de mens’. Die ‘mens’ slaagt er in om onze verteller met harde hand en op ‘onvoorzichtige wijze’ tot menswording te drijven. Hilarische hoofdstukken, waarin de verteller moet leren om ‘over koetjes en kalfjes’ te converseren en de gouden D-speld uitgereikt krijgt. Die D staat voor Droomland, een deel van de Nieuwe Wereld, waar (op een berg) een Dom staat waarin de natuur nagespeeld wordt. De natuur verworden tot spel.

Uiteindelijk wordt Droomland een nachtmerrie en loopt de menswording op een (moreel) fiasco uit. Droomland en het project van de menswording blijken vooral op verachting gebaseerd. Met treinen worden steeds weer nieuwe dieren voor de natuurshow aangevoerd en de verteller ziet daarbij tot zijn ontzetting ook het broertje dat hij ooit in het oerwoud achter moest laten. Die ontzetting maakt dat hij het stilzwijgend contract van de menswording opzegt. Op het perron staat ‘de mens’ te wachten op de verse aanvoer. Hij droeg een pet, staat er. Dan spoken er beelden van concentratiekampen in mijn hoofd, met tegenzin.

Droomland gaat in vlammen op, de berg raakt gevuld met puin, maar jaren na de grote brand zoekt de verteller als een heuse tuinier naar bloembollen die hij vervolgens in de grond stopt, in afwachting van schoonheid die komen zal. ‘Il faut cultiver notre jardin!’ — PA

¶ Peter Verhelst, Geschiedenis van een berg, Amsterdam Prometheus 2013. Prijs € 12,50 (120 blzz.). Lees hier een recensie in Humo.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.