woensdag 14 augustus 2013 – Mozart noemde zijn opdrachtgever voor het componeren van drie fluitconcerten en enkele fluitkwartetten de Indiaanse Hollander, maar hij was geen Indiaan en ook geen Hollander. Frank Lequin onthulde in 1981, toen hij met zijn biografie over koopman Isaac Titsingh bezig was, de ware naam van die onbekende Hollandse opdrachtgever: Ferdinand Dejean (1731-1797).
De flaptekst van het fraai uitgegeven en nog te weinig opgemerkte boek over VOC-chirurgijn Dejean geeft al veel prijs over de inhoud van het boek. Dejean werd geboren in Bonn en trad, jong en ambitieus, in dienst van de VOC. Hij ging naar Azië, op zoek naar geld en avontuur. Citaat blurb:
Hij was een scherp waarnemer, die geen blad voor de mond nam en met zelfspot schreef. De verschrikkingen van zijn heenreis naar Batavia en zijn scheepsreizen in Azië maken ook nu nog grote indruk. Dejean werd stadschirurgijn van Batavia en kwam terecht in een fascinerende wereld van weelde, rijkdom en armoede, corruptie en vriendjespolitiek.
Na tien jaar had Dejean zijn doelen bereikt: genoeg avonturen beleefd en flink geld verdiend. Terug in Europa ging hij in Leiden studeren. Hij genoot van wetenschap en cultuur, maakte vele reizen door Europa en verzamelde boeken en instrumenten. Citaat:
Met zijn scherpe observaties gaf hij een pijnlijk beeld van de stand van de geneeskunde in de 18e eeuw. Waar Van Swieten een commentaar schreef op het werk van Boerhaave, deed Dejean dat op het werk van zijn leermeester Gaubius.
Ferdinand Dejean was een groot muziekliefhebber. Hij speelde in zijn vrije tijd fluit. Hij gaf Mozart, die dit instrument eigenlijk niet kon uitstaan (‘Wat is erger dan een fluit? Twee fluiten!’), opdracht om een aantal fluitconcerten en fluitkwartetten te componeren. In een brief van 18 december 1777 schreef Mozart: ‘Een kwartet voor de Indiaanse Hollander, voor de ware mensenvriend is ook bijna klaar’. Hij gooide er overigens wel de pet naar. Desondanks leverde hij fluitkwartet KV 285, 285a en 285b en later de fluitconcerten KW 313-315.
Frank Lequin schreef al eerder een alleraardigst boekje over Dejean. De tekst van dit nieuwjaarsgeschenk voor het Leidse antiquariaat Klikspaan – Ferdinand Dejean (1731-1799) in Leiden. Overpeinzingen van een onverbeterlijke en vergeten wereldreiziger: Mammon, Medicijnen, Mozart – is nu als aparte bijlage opgenomen in de nieuwe biografie. Andere bijlagen bevatten de integrale teksten van brieven en ander bronnenmateriaal. Mooi! — RvV
¶ Otto Bleker en Frank Lequin, Ferdinand Dejean (1731-1797). VOC-chirurgijn, wereldburger en opdrachtgever van Mozart. Uitgeverij Noord-Holland. ISBN 978 90 78381 64 8. Prijs € 29,50 (hardcover, 304 blzz, deels in kleur geïllustreerd). Op zondag 29 september (14.00 uur) is er in het Zaans Museum een minisymposium aan Dejean gewijd.