Hoed u voor d’n Observant …

De achttiende eeuw in het voorbijgaan (17)

Maquette Maastrichtzaterdag 31 augustus 2013 – Maastricht is een mooi doel voor een dagje uit. Op deze laatste dag van een warme zomermaand wil ik een paar tips voor zo’n uitje geven.

De eerste tip is: loop niet direct van het station naar het Vrijthof, maar kijk ook eens in Wyck rond – Wyck is de wijk die tussen het station en de Maas in ligt. Wyck is net zo oud als Maastricht zelf, en er is in de straten van Wyck voor iedereen wel iets interessants te zien, zoals deze gevelsteen uit 1740.

Maastricht WyckDe tweede tip is: breng niet de hele dag op het Vrijthof door, maar loop ook nog eens wat verder. Maastricht was een beroemde vesting, en van de omwallingen en vestingwerken is nog veel te zien, zoals het bastion van Waldeck waar d’Artagnan gesneuveld is.

wachthuis GouvernementEr staan in Maastricht nog veel achttiende-eeuwse gevels, maar ik wil hier speciaal op de wachthuizen wijzen. Aan het Vrijthof staat de hoofdwacht, en in Maastricht zijn verder nog enkele militaire wachthuizen bewaard gebleven. Het wachthuis aan de Tongersestraat hoorde oorspronkelijk bij de Tongersepoort, dat aan de graanmarkt bij de Onze Lieve Vrouwepoort. En aan het Sint Servaasklooster staat nóg een achttiende-eeuws wachthuis: dat van het militair Gouvernement (foto). Het dateert uit 1770.

Mijn reden om een bezoek aan Maastricht te brengen was het fort Sint Pieter, of nog precieser: de put van het fort. Weyerman noemt in zijn werken die put ten minste tweemaal. Op pagina 10 van zijn vertaling van Moses Marcus staat ‘dat spruyt uyt een grond die alzo diepzinnig is als de Put van St. Pieters Fort tot Maastrigt’. En in de Doorzigtige Heremyt van 1730 staat de fraaie uitspraak:

Zyn Rechtsgeleerdheyt en zyn gewisse zyn van een egaale zwaarte, doch het laatste is wel zo breet als als de hey tusschen Westwezel en Breschaat, en al ommers zo diep als den beruchten waterput in St. Pieters Fort buyten Maastrigt.

Maastricht was, zoals gezegd, een belangrijke vestingstad (zie de maquette van de stad). Het was dan ook bepaald gênant dat het Franse leger er in juni 1673 nog geen twee weken voor nodig had om de stad in te nemen. Daarbij speelde Franse artillerie die op de Pietersberg geplaatst was, een belangrijke rol. Toen in 1701 een nieuwe oorlog met Frankrijk dreigde, werd op de Pietersberg in zeven maanden een fort uit de grond gestampt om te voorkomen dat het drama van 1673 zich zou herhalen.

Fort Sint Pieter staat er nog steeds, en is met een rondleiding te bezoeken. In de negentiende eeuw werden er verdiepingen bovenop gebouwd, maar de lagere delen van het fort hebben hun oorspronkelijke karakter behouden. De put is er ook nog, middenin het vijfhoekige gebouw. Hoe diep de put is, dat mag de gids u vertellen.

NeercanneEen rondleiding in het fort is goed te combineren met een bezoek aan de grotten, maar mijn derde tip is het maken van een rondwandeling bij de Pietersberg. Iets verder naar het zuiden ligt een veel hogere heuvel, d’n Observant. Je moet, om die heuvel te bereiken, wel om het ENCI-terrein heen lopen. Ik raad aan d’n Observant pas te beklimmen als het een paar dagen droog weer geweest is. Wat dat betreft had ik deze zomer geluk. Vanaf de top van d’n Observant is er in vier richtingen een fraai uitzicht: zo is onder andere kasteel Neercanne te zien.

Mijn laatste tip is: kijk bij het afdalen van d’n Observant bij elke stap goed uit, want ook op een helemaal niet sterk hellend pad dat kurkdroog is, kun je daar bij één enkele misstap je enkel zwaar verstuiken. En dan is Maastricht ineens heel ver weg … — JF

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.