Democritus en Heraclitus in Groningen

De achttiende eeuw in het voorbijgaan (22)

Nienoord poortzaterdag 5 oktober 2013 – Net als bij de Fraeylemaborg gaat de geschiedenis van borg Nienoord in Leek tot ver vóór de achttiende eeuw terug. Maar in het geval van Nienoord vonden de bezitters in de negentiende eeuw dat een volledige herbouw gewenst was. De borg oogt daardoor tegenwoordig meer als een villa dan als een borg.

Toch is Nienoord best een bezoek waard: een groot gebied rond de borg is landelijk gebleven waar het aangenaam toeven is. En in de bijgebouwen is het Nationaal Rijtuigmuseum gevestigd, dat een ongeëvenaarde collectie rijtuigen én de bijbehorende expertise heeft. De borg zelf is met een rondleiding te bezoeken waarbij ook een depot van het Rijtuigmuseum aangedaan wordt.

Gratis en voor niets is een achttiende-eeuws overblijfsel van de borg te zien: de toegangspoort die in 1708 in opdracht van Georg Wilhelm von Inn- und Kniphausen, de tweede echtgenoot van Anna van Ewsum, werd opgericht. Toegangspoort is eigenlijk een misleidende aanduiding omdat het bouwsel meer weg heeft van een decorstuk, maar dan wel van steen.

Nienoord DemocritusDe poort is rijk versierd. Bijzonder zijn de twee figuren die aan weerszijden van de bovenste helft van de poort zijn aangebracht. Ze lijken wat op putti, maar blijkens de onderschriften stellen zij Democritus en Heraclitus voor, de lachende en de huilende filosoof: twee uitersten, waarvan ik hoop dat ze niets zeggen over het huwelijk dat Georg Wilhelm en Anna hadden.

 

Nienoord HeraclitusDemocritus en Heraclitus werden in de zeventiende eeuw en achttiende eeuw vaker ten tonele gevoerd dan nu. Weyerman deed het letterlijk in zijn toneelstuk Democritus en Heraclitus Brabantsche Voyage. Verder zette de zeventiende-eeuwse schilder Johannes Moreelse ze meermalen fraai op doek (hier, hier en hier). Maar bijna altijd worden de personages als volwassenen neergezet. Niet als mollige kinderen, zoals hier op Nienoord.

 

Voor een bezoek aan het Rijtuigmuseum (en de borg) in 2013 moet u wel haast maken, want de deuren gaan jaarlijks van november tot Pasen dicht. — JF

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.