dinsdag 24 september 2013 – Niet alle vertrekken in het beroemde Topkapi-paleis in Istanbul zijn toegankelijk. Maar wie ooit een kijkje kan nemen in de privévertrekken van de sultans, ontdekt kamers die van vloer tot plafond zijn versierd met tegels. Met Delftsblauwe tegels. Die tegels kwamen echter niet uit Delft, maar uit Rotterdam, Makkum én… Utrecht.
Over de Utrechtse tegelpruductie in de zeventiende tot en met de negentiende eeuw gaat het nieuwste boek van Peter Sprangers. Kenner van Rotsoord, de buitenplaats aan de Vaartse Rijn waar in de achttiende eeuw een grote tegelfabriek stond. Weyerman woonde op het terrein en beschreef vol afschuw de herrie die alle bedrijvigheid met zich meebracht. Vandaag wordt het boek Utrechtse tegels, 1600-1900 officieel ten doop gehouden.
Dat er in Utrecht drie eeuwen lang non-stop tegels zijn gebakken, en daarna met de hand beschilderd, is een zeldzaamheid. Het is een industrie die Utrecht uiteindelijk pas in 1980 heeft verlaten. De tegels werden niet alleen in Nederland verspreid – in vochtige huizen houden betegelde muren de schimmel buiten de deur – maar ook ver daarbuiten.
Na 1850 wordt het Duitse platteland een nieuw afzetgebied maar al snel komt er vraag naar de Utrechtse tegels in Brazilië, Oost-Indië en Engeland. Sprangers heeft ze in alle uithoeken van de wereld weten te traceren. Van Sint Petersburg tot en met Istanbul. Zijn zoektocht heeft prachtige plaatjes opgeleverd van een oud ambacht, dat nu zo goed als verloren is gegaan.
Als je meer tegels wilt zien, kun je terecht in het Nederlandse tegelmuseum in Otterlo. Op de museumsite is een database van tegeltableaus: Tegels op locatie in Nederland. Op basis van je postcode kun je fraaie tegeltableaus in je eigen omgeving traceren. De geschiedenis van de Nederlandse tegelproductie vind je hier.
¶ Peter Sprangers, Utrechtse tegels, 1600-1900. Uitgeverij Stili Novi 2013. ISBN 9078094508. Prijs: € 24,95 (170 blzz., hardcover, met illustraties in kleur). Bestellen hier. Zie hier een beeldimpressie. De website Utrechts tegels over het boek is nog deels onder constructie.
RSS - berichten