woensdag 30 oktober 2013 – Eén van de lezingen tijdens de presentatie van Oog om oog, geschreven door Elly Groenenboom, heet ‘Oog in oog met schele Jan’. Het is de lezing die Michiel Roscam Abbing geeft over een van zijn verre voorvaderen: Jan van Hoogstraten, schrijver van de Coccejaanse Venus en Bruiloft in Salomons Tempel (1698).
Schele Jan valt in deze dichtwerkjes uit naar Salomon van Til. Deze Dordtse predikant-theoloog is coccejaan en niet te beroerd om mensen als Jan van Hoogstraten te kapittelen om diens dubieuze levensstijl. Maar nu ligt de strenge Van Til zelf onder vuur: hij is namelijk wel erg snel na het overlijden van zijn eerste vrouw hertrouwd. En wel met hupse Agatha van Molenschot, die ondanks haar jonge leeftijd reeds een bedenkelijke reputatie had opgebouwd.
Voor schele Jan voldoende aanleiding om de aanval te openen op de levensstijl van Van Til, waarbij hij bovendien diens theologische standpunten eens stevig onder handen nam. Want lonkte Salomon van Til niet naar het cartesianisme? En was Van Til wel zuiver in de leer? Die laatste was een belangrijke vraag in de felle zeventiende- en ook nog achttiende-eeuwse strijd die woedde binnen de orthodoxie: die tussen coccejanen en voetianen. Van Hoogstraten speelt deze partijen vilein tegen elkaar uit. Maar rancuneus als hij is, zet hij hun tegenstellingen in om Van Til een kopje kleiner te maken.
Over de achtergronden van de twee satirische werken van Jan van Hoogstraten heeft Elly Groenenboom een boek geschreven, waarin ook beide teksten zijn opgenomen. De presentatie vindt plaats op vrijdag 22 november in de Leidse UB (aanvang: 15.15 uur). Programma:
- Rietje van Vliet: Welkom
- Karel Bostoen: De weg was recht, de weg was krom. Over het voortraject van Elly’s uitgave
- Elly Groenenboom-Draai: ‘Die zelf een balk droeg, zag den splinter in haar oog’
- Willem Jan van Asselt: Een huishoudelijke twist in de gereformeerde kerk: voetianen en coccejanen in de zeventiende eeuw
- Michiel Roscam Abbing: Oog in oog met schele Jan
- Anton van der Lem: toelichting op de getoonde objecten uit de Bijzondere Collecties van de UB Leiden
- Uitreiking eerste exemplaar aan Alexander Pechtold, partijleider en fractievoorzitter van D66
Na afloop is er een borrel en is er gelegenheid het boek aan te schaffen voor € 22,- (winkelprijs € 24,50). In de zaal liggen ter inzage diverse eigentijdse boeken en andere objecten uit de rijke UB-collectie die te maken hebben met Jan van Hoogstraten, Salomon van Til en de strijd tussen coccejanen en voetianen.
¶ Elsina Groenenboom-Draai, Oog om oog. De karaktermoord van Jan van Hoogstraten op de Dordtse coccejaanse predikant-theoloog Salomon van Til. Met een iconografie van Jan van Hoogstraten in samenwerking met Michiel Roscam Abbing. Jan van Hoogstraten De Coccejaanse Venus en De Bruiloft in Salomons Tempel. Twee satires uit 1698. Zoeterwoude, Uitgeverij Astraea 2013. ISBN 978-90-75179-32-3. Prijs: € 24,50 (494 pagina’s, paperback, met illustraties in kleur en cd-rom).
¶ Voor de presentatie kunt u zich aanmelden door voor 20 november een e-mail te sturen naar de uitgever.
RSS - berichten