In en om het Drentse veen

De achttiende eeuw in het voorbijgaan (30)

30 Moeras Drenthezaterdag 30 november 2013 – Vorige week schreef ik al over de ondoordringbaarheid van Drenthe in vroeger eeuwen: het Bourtangermoeras strekte zich vroeger tot langs de hele oostkant van Drenthe uit. Het zuidelijk deel van Drenthe bestond uit al bijna even ondoordringbaar veengebied. De weg naar het noorden liep over Coevorden. Maar als je van Coevorden naar het oosten loopt, richting Schooonebeek, dan merk je daar weinig van.

Het Stieltjeskanaal ligt er. En ook verderop is het een in cultuur gebracht landschap. Er is veel grasland waarin paarden, schapen en koeien rondlopen. Dichter bij Schoonebeek zijn er ook akkers waar aardappels verbouwd worden. Dat het Drenthe is, zie je er het beste aan de pijpleidingen en de locaties waar aardgas gewonnen wordt.

30 Landschap bij CoevordenEen kilometer of zes ten oosten van Coevorden ligt een klein gebied dat heel anders is. Al vóór de achttiende eeuw was het mogelijk om Coevorden te omzeilen door de weg te nemen van Emlichheim over Schoonebeek naar Dalen. Om controle te houden over het grensverkeer werd in dat gebied een aantal schansen aangelegd. In een lap woeste grond die tussen alle akkers en weilanden bewaard gebleven is, lag zo’n schans: de zeventiende-eeuwse Katshaarschans.

 

30 KatshaarschansRuim 50 jaar geleden waren de grachten dichtgestoven en dichtgegroeid. Onder leiding van de roemruchte Van Giffen werd de schans aan de hand van bouwtekeningen uit 1797 gerestaureerd. Ik vind dat het een prachtige locatie geworden is. Misschien ook wel omdat er al weer vijftig jaren over de restauratie heen gegaan zijn. De vormen van de schans zijn duidelijk herkenbaar, maar de schans is ook één met zijn omgeving.

 

30 SchoonebeekIn en om Schoonebeek liggen een paar straten met oude boerderijen: Westersebos, Middendorp en Oostersebos. Ze maken duidelijk dat hier al eeuwen geen veengebied is, maar landbouwgrond. Meerdere van deze gebouwen dateren van ver vóór de achttiende eeuw. Het moet er toen naar omstandigheden goed zijn gegaan, want er zijn veel elementen uit die periode in deze gebouwen herkend. Vooral het Westersebos oogt als een openluchtmuseum, met boerderijen en bijgebouwen die in groepjes bij elkaar staan. Het blijft echter particulier terrein. Je loopt hier daarom niet zomaar om de gebouwen heen om een achttiende-eeuwse achterbaander te fotograferen. Ik heb dus alleen vanaf de straat gefotografeerd.

Ten minste één boerderij in Schoonebeek is wel van binnen te bekijken: een zandstrooiboerderij. Wie er kennis wil nemen van het zandstrooien moet tot komende zomer wachten, want je kunt er alleen in het hoogseizoen terecht. — JF

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.