Workum, één van de elf Friese steden

De achttiende eeuw in het voorbijgaan (35)

Workumzaterdag 4 januari 2014 – Friesland was in deze rubriek nog niet aan bod gekomen. Dat was een goede reden om een paar weken geleden een wandeling in en om Workum te maken.

Door de nieuwbouw aan de zuidoostkant van de stad is het oorspronkelijke stadsplan van Workum niet direct te herkennen. Maar erdoorheen lopend merk je al snel dat de oude stad bestaat uit een vrij smalle strook rond een hoofdstraat met in het midden een markt (Noard, Merk en Súd).

JF SAM 2105Tot 1875 was daar een vaart. Als je het Súd af loopt, kom je bij de haven en de sluis, waarachter een vaart van een kilometer of twee verbinding geeft met het IJsselmeer. Haven en sluis ondergaan momenteel een grote renovatie/restauratie. Bij de sluis staat een timmerschuur van rond 1780: die hoort bij de scheepstimmerwerf de Hoop, die in 1693 werd opgericht. Rond 1700 telde Workum elf scheepswerven. Honderd jaar later kwam de klad in de scheepsbouw en in 1848 waren er nog maar twee werven over.

Bij de haven is ook een kleine Joodse begraafplaats: helaas niet fotogeniek wegens de moderne ommuring. De begraafplaats dateert van ongeveer 1665, een eeuw ouder nog dan die van Hardenberg, dus, en bestaat uit een minuscuul heuveltje. Daar zijn nog zes (nu liggende) grafstenen bewaard gebleven: één ongedateerde, drie uit de zeventiende en twee uit de achttiende eeuw.

JF raadhuisAan die markt is het voormalige raadhuis te vinden. Het bouwwerk is van oorsprong middeleeuws, maar in 1727 van een fraaie nieuwe voorgevel voorzien. Klik op de foto om de gevel helemaal te zien.

 

 

JF SAM 2101Op de markt word je duidelijk gemaakt dat Workum al in de tiende eeuw bestond. Er staat namelijk een standbeeld voor Uffing van Workum, een monnik die in de tweede helft van de tiende eeuw geleefd heeft.

Verder staan er een mooie waag en de grootste middeleeuwse kerk van Friesland. Langs die kerk loopt het Skil, waaraan een rijtje diaconiehuizen staat.

De bekendste attractie van Workum is het Jopie Huismanmuseum, dat het hele jaar door te bezoeken is. Het Museum voor Kerkelijke kunst verdient echter ook een vermelding. Het bevat een Workumer kamer met een inrichting van kort voor 1800. Helaas is het museum alleen in de zomer open. Over een half jaar dus nog maar eens naar Workum.
Ook Museum Warkums Erfskip vindt dat het niet loont buiten de zomer met bezoekers rekening te houden. Net als het VVV, maar dat heeft ter compensatie een voorraad folders bij de plaatselijke Blokker ondergebracht.

JF geveldetailEnkele weken geleden heb ik het geschreven over de bijzondere manier waarop in Middelburg huizen gedateerd zijn (hier en hier). Tot mijn genoegen kwam ik in Workum ook een karakteristieke manier van het dateren van (achttiende-eeuwse) huizen tegen.

Meerdere huizen hebben de datering onderaan de topgevel, in de hoeken waar de topgevel aangezet wordt. Aan de ene kant staat het woord Anno, aan de andere kant het jaartal.

JF huis SúdAan het Súd staat een huis dat deze manier van dateren combineert met een bijzonder vormgegeven raam op de eerste verdieping. Op de foto klikken svp om ook links en rechts ‘anno 1731’ te zien.

 

 

JF SAM 2092Tenslotte verdient de voormalige herberg de Zwaan aan het Dwarsnoard vermelding. Aan de achterkant is een paardenstal aangebouwd, waar vroeger van trekpaard gewisseld kon worden. De gevelsteen dateert uit 1649  (de kleuren hadden op wel iets helderder gemogen).

Maar wat mij in deze rubriek een foto waard leek, is de datering op de herberg zelf: het jaartal 1744 staat niet alleen middenop de voorgevel, maar is ook op de achtergevel te vinden, en nog wel op een heel curieuze plek. Origineel, of het resultaat van een verbouwing? — JF

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.