Belevenissen van een Bommelerwaardse augustijn

Het augustijner klooster vormde tot 1796 het hart van het culturele leven in Leuven.

dinsdag 14 januari 2014 – In de wintermaanden van 1792-1793 lagen een paar honderd Franse soldaten ingekwartierd in het augustijnenklooster te Leuven. Met grof geweld lieten ze hun gastheren voelen wie het in de kloosterpanden voor het zeggen had.

Een dramatisch dieptepunt vond plaats op 6 maart 1793. Toen hielden soldaten in het klooster een klopjacht op de religieuzen. Zo werd pater Georgius Haens op de drempel van zijn cel met knuppels in elkaar geslagen. Enkele weken nadat hij in coma was geraakt, overleed hij aan zijn verwondingen.

Vele kloosterlingen liepen ernstig lichamelijk of geestelijk letsel op. Ze vluchtten de stad in en hielden zich schuil tot ze ruim veertien dagen later weer naar buiten konden komen. De Oostenrijkse troepen hadden toen de Fransen verdreven. Maar eenmaal terug in het klooster ontdekten de religieuzen de ravage. Het klooster was totaal geplunderd.

Zeker weten doet Martijn Schrama OSA het niet, maar het is zeer waarschijnlijk dat Hildebrand Verhoeckx (1766-1815) dit Leuvense drama van nabij heeft meegemaakt. Of zelfs aan den lijve heeft ondervonden. Schrama schreef zojuist een biografie over deze augustijn uit de late 18e eeuw. Verhoeckx werd geboren in de Bommelerwaard. In 1787 ging hij theologie studeren in Leuven, waar hij – zoals dat heet – bleef hangen. Hij besloot daar toe te treden tot de orde der augustijnen. Citaat:

Hildebrand ziet wellicht een carrière voor zich als wetenschappelijk docent en daarom zal hij met verbijstering de brief hebben gelezen waarin hem wordt meegedeeld dat hij benoemd is tot kapelaan (socius) van de augustijnse statie in de Jeruzalemsteeg in Utrecht.

Die brief ontving hij in 1795, toen hij na het gewelddadige optreden van de Fransen met een aantal broeders in Würzburg verblijf hield. Zij mochten terug naar Leuven, maar Verhoeckx moest naar Utrecht. In een land waar het, ondanks de recent ingevoerde godsdienstvrijheid voor katholieken, nog altijd verboden was om gezamenlijk een religieus leven te leiden. Hij moest daarom alleen wonen, in een pastorie of in een statie. Wat stond hem te doen in de Jeruzalemsteeg? En waarom werd hij kapelaan in Groningen? —Rietje van Vliet

¶ Martijn Schrama OSA, Hildebrand Verhoeckx, een onbekende augustijn 1766-1815. Utrecht, BK 18, 2013. ISBN 9789078019367. Prijs: € 14,95 (96 blzz.). Bestelinformatie hier. Lees hier over het augustijner klooster in Leuven.