woensdag 15 januari 2014 – Op 14 september 1727 bood Cornelis Calkoen, ambassadeur bij de Verheve Porte in Istanbul, zijn geloofsbrieven aan sultan Achmed III aan. In het gevolg van de ambassadeur was Jean Baptiste Vanmour, een Vlaamse ‘persfotograaf’ die al jaren werkzaam was in Instanbul. Zojuist is er een overzichtelijk boekwerkje verschenen over de schilderijen die Calkoen in Istanbul liet vervaardigen.
Vanmour legde namelijk belangrijke momenten van de audiëntie vast en leverde de kersverse ambassadeur – bekend om zijn liefde voor vrouwen en tulpen – bovendien vele portretten en genrestukken. Die geven een interessant beeld van de Turkse samenleving in de eerste helft van de achttiende eeuw. Op het hierboven afgebeelde schilderij, eveneens van Vanmour, krijgt Calkoen een maaltijd aangeboden (verder lezen).
Als je op de illustratie klikt krijg je de sultan midden in het vizier. Recht tegenover hem zit in de ambassadeur, gekleed in een chique rode jas. Uiteraard zit hij op een lager krukje dan de sultan, die een heel eind boven hem uit torent. Aan de uiteinden links en rechts van het vertrek zitten nog meer Hollanders. Er is op het schilderij weinig van te zien, maar er bevonden zich ten tijde van dit feestmaal zo’n 2000 vrouwen en 1000 eunuchen in de privé-vertrekken van de sultan.
In 1744 verliet Calkoen Isanbul voor een benoeming als ambassadeur in Frankrijk. Hij hechtte veel waarde aan zijn schilderijencollectie. Dankzij uitgebreide bepalingen in zijn testament is de collectie nu nagenoeg compleet in het Rijksmuseum te zien. Maar of ze allemaal aan de muur hangen? Tijdens mijn eerste bezoek aan het vernieuwde Rijksmuseum gisteren heb ik er weinig van gezien. — RvV
¶ Eveline Sint Nicolaas, Op bezoek bij de sultan. De ‘Turkse’ schilderijen van ambassadeur Cornelis Calkoen (1696-1764). Amsterdam, Rijksmuseum 2013. ISBN 978-90-71450-58-7. Prijs € 9,– (66 blzz). Het boek verscheen gelijktijdig in het Engels. Lees hier een uitgebreide recensie over een tentoonstelling van de Turkse schilderijen in het Rijks (2007).