De achttiende eeuw in het voorbijgaan (38)
zaterdag 25 januari 2014 – Vorige week begon ik aan een wandeling om de bronnen van de Rotte te ontdekken. Deze keer wandel ik verder en kom ik bij Zevenhuizen. Net als Bleiswijk heeft dit dorp een verlaat: een sluisje uit 1740 waardoor schepen vanuit de polder de rivier op kunnen komen. Hiernaast zie je het Zevenhuizer verlaat.
Het verlaat is een schutsluis op de vaarroute van Rotterdam (de Rottemeren) naar Gouda. Vroeger ging er ook beroepsvaart doorheen, maar het water is tegenwoordig alleen diep genoeg voor plezierbootjes. Je hoeft niet per se in een motorbootje te zitten om de steen te kunnen zien die in het verlaat in ingemetseld (klik op de foto om de tekst te lezen).
Mijn voorkeur heeft echter het Bleiswijkse verlaat: het is, met zijn houten skelet, een bijzonder bouwwerk dat dateert van rond 1775. Het verkeert in slechte staat en is niet meer te gebruiken. Naar verluidt gaat er dit jaar weer een grootscheepse restauratie van start. ’s Zomers vaart er een pontje tussen het Bleiswijkse verlaat en de overkant van de Rotte(meren), wat de molens van de Tweemanspolder en Zevenhuizen een stuk dichterbij brengt.
Vorig jaar kon ik in Zevenhuizen het Molenmuseum bezoeken dat een uitstekend documentatiecentrum heeft – het is boven de Oudheidkamer gevestigd, beide zijn maar beperk toegankelijk. Ditmaal had ik het geluk in Bleiswijk in het Museum terecht te kunnen – ook dat heeft maar beperkte openingstijden – en er ook nog eens een uitermate enthousiaste vrijwilliger te treffen die me veel over de regio wist te vertellen.
Zoals gezegd is er in Bleiswijk zelf niet veel achttiende eeuw meer te zien: zo werden de grote huizen Snippenrust en Zeerust in de vorige eeuw gesloopt. Maar het museum heeft een fraai model van het Bleiswijkse verlaat, en, wat meer is, enkele fragmenten van muurschilderingen uit Zeerust. Ik wist niet beter dan dat zo rond 1800 behangschilderingen de manier waren om het betere huis te decoreren. Het was voor mij dus een verrassing stukken van schilderingen uit die periode te zien die aangebracht waren op een kalk(?)laag waar de muurstenen nog aan vast zaten …
De vaart die recht door Bleiswijk liep, is niet meer te zien. De vaart die eromheen loopt nog wel. Aan begin en eind van het dorp is duidelijk het hoogteverschil tussen de dorpskern en de omgeving waar te nemen.
Bij gebrek aan achttiende-eeuwse bouwkundige hoogstandjes in Bleiswijk sluit ik af met een negentiende-eeuws detail. Ik heb een zwak voor gevelstenen en eerste stenen. Ik kan me niet herinneren een jongere eerste-steen-legger tegengekomen te zijn dan er hier in Bleiswijk vermeld wordt. — JF
¶ In oktober 2013 is het boek De Rotte, van Wilde Veenen tot wereldhaven uitgekomen, waarin de Rotte van kilometer tot kilometer besproken en geïllustreerd is: filmpje.