Muziek in Amersfoort

De achttiende eeuw in het voorbijgaan (40)

JF SAM 2248zaterdag 8 februari 2014 – De muziekuitgaven van de familie Nolting waren voor mij de aanleiding om een wandeling door de binnenstad van Amersfoort te maken. De Muurhuizen is een bijzondere straat, met veel gebouwen die in de kern ruim meer dan 500 jaar oud zijn. De Muurhuizen vormt een bijna volledige ring in de Amersfoortse binnenstad, en een rondje Muurhuizen kan ik iedereen aanbevelen. Ik herinnerde me de steen boven de ingang van Muurhuizen 199. Heel goed was mijn herinnering niet, want ik dacht dat er ‘Collegium Musicae’ of een vergelijkbare tekst op stond, maar het bleek ‘Musiecqzaal’ te zijn.

Amersfoort Musiecq CollegeHoe dan ook: de deur onder deze steen gaf toegang tot de muziekzaal van het Amersfoortse muziekcollege Concordia. In de woning bevindt zich nog een steen met het jaar van oprichting, 1776, en de namen van de initiatiefnemers: de heren Bor, 3x Cohen, Cowalle, Van Deuverden, 2x Hymans, Hooft van Huysduynen, Italiaender, Levi, Van Lielaar, Van de Merwede van Muylwyk, Methorst, Oudendoelen, Priem en Smit. Het pand was eerder in gebruik als tabaksschuur. Meer over het muziekcollege Concordia, dat het tot 1882 volhield, is te vinden op de website van Archief Eemland.

JF SAM 2252Het rondje Muurhuizen leverde nog een verrassing op. Op nummer 30, een koetshuis, is heel recent een bordje bevestigd met een tekst die de wenkbrauwen doet fronsen. In het koetshuis zouden de paarden en de koets hebben gestaan waarmee Wilhelmina van Pruisen op 28 juni 1787 werd aangehouden. Het kan waar zijn, maar het verhaal is dan gecompliceerder dan het lijkt, want Wilhemina vertrok die dag vroeg uit Nijmegen, en deed Amersfoort niet op die rit aan.

Willem V verbleef in juni 1787 wel in Amersfoort, waar hij de troepen leidde die Amersfoort bezet hadden en die tegen Utrecht wilden optrekken. Wilhelmina was van 22 tot 24 juni in Amersfoort geweest, waar zij met Gijsbert Karel van Hogendorp en met haar man overlegd had. Ze was daarna voor enkele dagen naar Nijmegen teruggereisd (zo staat het tenminste in Goejanverwellesluis van Arie Wilschut). Het kan dus allemaal wel, maar heel waterdicht klinkt de claim niet.

JF SAM 2254De eigenaar van het koetshuis was Benjamin Cohen, een van de heren van het muziekcollege. De stadhouder kwam inderdaad bij hem over de vloer. Zijn huis staat er ook nog steeds, anderhalve straat verderop, aan Zuidsingel 38. Een foto hiervan misstaat beslist niet in deze rubriek!

Er is weinig geschreven over Nederlandse muziekcolleges. Dirk Balfoort signaleerde er in 1938 enkele: zeventiende-eeuwse muziekcolleges in Leeuwarden en Deventer, een Rotterdams muziekcollege in 1715, een Enkhuizens muziekcollege in 1789, en een Haags en een Nijmeegs muziekcollege. Over de colleges in Arnhem en Utrecht kon hij iets meer vertellen, omdat daarvan, zij het bescheiden, archieven zijn overgeleverd.

Een aanbevolen website is die van Rudolf Rasch, die op een voorbeeldige manier anderen in zijn muzikale kennis laat delen. Zijn hoofdstuk over de muziekcolleges lijkt mij alles te bevatten wat er heden ten dage nog over de muziekcolleges terug te vinden is. — JF

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.