woensdag 12 maart 2014 – In 1783 verscheen Briefe eines reisenden Franzosen über Deutschland an seinen Bruder zu Paris. Schrijver en uitgever waren niet bekend, maar dat het beslist geen Fransman was die het reisboek had geschreven, was een slecht bewaard geheim.
Inmiddels weten we dat Johann Kaspar Riesbeck (1754-1786) achter die zogenaamde Fransoos schuilgaat. Zijn Briefe eines reisenden Franzosen is eind vorig jaar in een fraai geïllustreerde uitgave opnieuw verschenen.
Riesbeck had in de jaren 1770-1780 door de Duitse en Habsburgse landen gereisd. Meer dan honderd plaatsen deed hij aan, waar hij als een heuse keurmeester van Michelin herbergen en restaurants had uitgetest. Hij schreef over die plaatsen als een ervaren reiziger, met levendige beschrijvingen van inwoners en hun gebruiken. Aan zijn waarnemingsvermogen ontsnapte weinig.
Riesbeck had in Mainz en Gießen gestudeerd. Hij kende, mede door zijn reizen, verschillende vertegenwoordigers van de Sturm und Drang-stroming, zoals Jakob Michael Reinhold Lenz en Heinrich Leopold Wagner. Hij was lid van de Illuminati en kende ook Goethe. In Salzburg en Wenen verdiende hij de kost als broodschrijver en acteur. Goethe zou hem later nog aan een redacteursbaantje helpen bij de in 1780 opgerichte Zürcher Zeitung van Salomon Gessner.
Met zijn Briefe eines reisenden Franzosen speelde Riesbeck in op een toenemende belangstelling voor reisverslagen en brievenboeken. Het werk werd binnen kortste keren in het Frans en Engels vertaald. Dat Riesbeck lang niet alles wat hij beschreef, met eigen ogen had gezien, werd hem ook in de 18e eeuw welwillend vergeven. Over Nederland en zijn bewoners schreef hij tijdens zijn reis naar Amsterdam, nadat hij zojuist de grens bij Nijmegen was gepasseerd, tongue in cheeck:
Auch die Einwohner, überhaupt genommen, sind im Grund nur geputzte Bettler. Ihr Reichtum gehört nicht ihnen zu, denn sie genießen ihn nicht. Sie sind nur Wächter ihres Geldes. Kömmst du an die Tafel eines Mannes vom Mittelstand, so läßt dich die Pracht des Tischgerätes, die Reinlichkeit des Speisezimmers, die kostbare Ausmöblierung ein fürstliches Essen erwarten. Allein wenn die Schüsseln aufgetragen sind, dann hast du nicht mehr noch weniger als an der Tafel des ersten besten westfälischen Bauers. (verder lezen)
¶ Johann Kaspar Riesbeck, Briefe eines reisenden Franzosen über Deutschland an seinen Bruder in Paris. Editie Heiner Boehncke en Hans Sarkowicz. Die Andere Bibliothek 2013. ISBN 987-3-8477-0012-8. Prijs: € 99 (folio, 681 blzz, geïllustreerd, deels in kleur). Lees hier een recensie in Die Welt. — RvV
RSS - berichten