Nader tot de ‘ouderwetse Verlichting’

De vrije gedachten van A.L. Snijders

A.L. Snijdersdonderdag 29 mei 2014 – Sinds enige jaren lees ik A.L. Snijders in twee snelheden. Met enige regelmaat ontvang ik een zeer kort verhaal (zkv) via de mail en die lees ik tussen de bedrijven door, soms aandachtig maar veel vaker te snel.

Dan, kort nadat het jaar klaar is, verschijnt er bij uitgeverij AFdH een bundeling van eerder verschenen stukken. Ik controleer niet of de gebundelde stukken de gemailde stukken op de voet volgen, want ik ben dan een dankbare lezer en lees van maand tot maand en kalmer en nauwkeuriger. 

In de 2012-bundeling Wapenbroeders – met schitterende illustraties van Roland Sips – bekent Snijders zich in de maand mei tot de Verlichting.

Op bladzijde 100 komt Snijders te spreken over een bijzondere ontdekking van Johan Jakob Wetstein, predikant te Bazel en in 1730 uit zijn ambt gezet en naar Amsterdam verkast. Ook in Amsterdam was Wetstein zijn leven en schrijven niet veilig. Hij mocht er onder druk van de calvinistische orthodoxie niet publiceren wat hij schreef.

Een paar pagina’s later, in het stukje van 12 mei, is het écht raak. Snijders bekent dat hij wat leest over Jezus en dat hij geen vrede heeft met het door Christus opgeheven onderscheid tussen het plegen van een daad en het denken over die daad. De bestraffing van het denken vindt hij onverdraagzaam. In zijn woede herinnert hij zich de eerste strofe van ‘Die Gedanken sind frei’. Die hele eerste strofe neemt Snijders over en hij beschouwt de keuze voor deze regels ‘als een terugblik op de ouderwetse Verlichting’ die nog steeds voldoet.

Dat ‘ouderwets’ moet dan gelezen worden als een compliment: ‘good old’. De herkomst van ‘Die Gedanken sind frei’ is met licht gegoogle vlot gevonden. Het is een lied over de vrijheid van denken en dateert van omstreeks 1810. De populairste versie van het lied is van de hand van Hoffmann von Fallersleben, ja dezelfde! Het lied is niet in de oude doos beland, maar in later eeuwen ingezet als protestlied tegen repressie en terreur. Verzet tegen de gedachtepolitie, dat blijft het hart van de Verlichting! — PA

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.