Patriotten en prinsgezinden in Leiden 1775-1795
Spotprent op de patriotse predikant te Leiden, F.A. van der Kemp (1786)
dinsdag 17 juni 2014 – De afgelopen weken las ik het prachtige boek dat E.H. de Jong schreef onder de titel Weldenkende burgers en Oranjeliefhebbers over de strijd in Leiden om de macht en het gelijk in de laatste decennia van de achttiende eeuw.
Het boek is geen lichtzinnig tussendoortje, maar een nauwkeurige reconstructie van de ontzetting die zich die jaren van Leiden meester maakte. Wat had ik het boek graag tien jaar eerder gelezen!
Langs de lijnen die de Amerikaanse socioloog Charles Tilly in zijn boeken en artikelen over de collectieve actie ontwierp, beschrijft De Jong nauwkeurig de strijd tussen prinsgezinden, aristocratische en democratische patriotten. De theorie van Tilly is voor De Jong niet heilig, tussen neus en lippen kritiseert hij de theorie en altijd overtuigend.
De uitvoerigheid van De Jong mag snelle lezers hinderen, mij trof die onthaasting aangenaam. Veel nieuwe gegevens over Pieter Vreede, originele typeringen van Berkheij en verrassende hoofdstukken over Leiden in de jaren van de reactie (1787-1794) en de komst van de revolutie. Met veel bewondering en rode oortjes heb ik het boek gelezen.
De stijl van schrijven is aangenaam, nauwkeurig, al had het wat mij betreft een tandje losser gemogen. Hoewel we over het literaire leven in Leiden dankzij het boek van Rick Honings goed ingelicht zijn, had het Leidse dichtgenootschap ‘Kunst wordt door arbeid verkreegen’ in het tableau van de Jong niet misstaan. KWDAV heette een patriottennest. Ongetwijfeld heeft de poëzie een rol gespeeld in de strijd tussen weldenkende burgers en Oranjeliefhebbers. Om André Hanou, die in zijn lofprijzingen een Groninger was, te citeren: ‘Een bruikbaar boek’. Zo is het! Het kon slechter! — PA
¶ Over het boek Weldenkende burgers en Oranjeliefhebbers verscheen al eerder een bericht op deze site (hier).
RSS - berichten