Fopcatalogi en spookbibliotheken

De hal der planeten in Borges' Library of Babel, door Erik Desmazières (1997)

De hal der planeten in Borges’ Library of Babel, door Erik Desmazières (1997)

woensdag 18 juni 2014 – Ooit heb ik me verdiept in de legendarische bibliotheek van de graaf van Fortsas (1770-1839), uit het Henegouwse stadje Binche. Zijn collectie unica werd daar op 10 augustus 1840 geveild. Van heinde en verre kwamen boekenverzamelaars – zelfs van de KB Brussel – naar Binche toe. Thuis hadden ze zich verheugd op wat komen ging, niet wetend dat de hele veilingcatalogus verzonnen was.

Alleen al tijdens het schrijven van het artikel had ik enorm plezier. Wat een pret kun je dan hebben om zelf zo’n catalogus te maken! En hoe kun je je vrolijk maken over de lezers die door de catalogus in verwarring raken en zelfs boos worden door hun gefnuikte hebzucht.

Over fopcatalogi en spookbibliotheken gaat het symposium Satirical Catalogues – Fictitious Libraries (16th-18th centuries), dat op 19 en 20 juni aanstaande in de Vossiuszaal van de UB Leiden gehouden wordt. 

Rabelais wordt algemeen gezien als de uitvinder van het satirische genre fopcatalogus. Zijn Pantagruel (1532) bevat bijvoorbeeld een lijst van 139 titels van boeken die nooit hebben bestaan. Sommige titels zijn in het Frans, andere zijn geschreven in een soort fantasie-Latijn (zoals: Antipericatametanaparbeugedamphicribrationesmerdi-cantium).

Wie de kunst van het maken van spooktitels eenmaal verstaat, heeft er onmiddellijk de lachers mee op de hand. Hendrik Doedijns deed het in zijn Haegse Mercurius – zie Paul Smith’s artikel over de gekookte sleutels van Rabelais – en Weyerman deed het in al zijn tijdschriften. Ze verkeren in goed gezelschap want ook Leibniz, Multatuli, Jorge Luis Borges, James Joyce en bijvoorbeeld OuLiPo-lid George Perec beschreven een spookbibliotheek.

Tijdens het symposium passeren heel wat vroegmoderne fopcatalogi de revue. Niet alleen catalogi van boeken, ook die van schilderijen en andere curiosa. Er zijn lezingen over de Bruggeling Eduard de Dene en zijn Testament Rhetoricael (1561), de Courtier’s Library (1650) van John Donne, de satirische catalogi van Johan de Witt (1672), de Colporteur de Proserpine (1699) van Eustache Le Noble (opgenomen in Les Promenades), en Messekatalogus van Pantagruel die de Duits-Deense satiricus Christian Levin Sander (aka Dr. Eckstein) opnam in zijn bewerking Gargantua und Pantagruel (Hamburg, 1785-87).

Het symposium is georganiseerd door Anne-Pascale Pouey-Mounou (Lille, Université Charles de Gaulle) en Paul J. Smith (Universiteit Leiden). Tijdens het sympo interviewt Mireille Huchon (Parijs, Sorbonne), gespecialiseerd in Franse letterkunde uit de Renaissance, de acteur Olivier Martin-Salvan en dramaturg Mathilde Hennegrave over hun poging om theater te maken van de imaginaire bibliotheken van Rabelais. — RvV

¶ Uitgebreide informatie over het symposium en het programma vind je hier. Aanmelden kan door een mail te sturen naar wat tegenwoordig heet: Leiden University Centre for the Arts in Society (LUCAS). Deelname is gratis. Voertaal is Frans, Duits en Engels.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.