De stadhouder danst

donderdag 26 juni 2014 – Er is één scène uit de film Le Roi Danse (2000) die me altijd is bijgebleven: de scène waarin de jonge Lodewijk XIV op gouden schoenen en met gouden stralen omkranst zijn dansje doet. Hij vertolkt hier de rol van de opgaande zon, een allegorie op de heerlijkheid en grootse toekomst van de jonge koning.

Uit de onlangs uitgegeven reisverslagen van de rijke bankierszoon Cosimo de’ Medici, die tussen 1667 en 1669 twee reizen door Nederland maakte, blijkt dat ook de latere stadhouder Willem III als balletdanser op de planken stond. 

Cosimo de’ Medici was een van de rijkste mannen van Europa. Om zakelijke redenen maar ook om de gedachten aan zijn slechte huwelijk even los te laten, reisde hij door West-Europa. Hij bezocht in de Republiek de VOC, scheepswerven en diverse waterwerken. De reis was tevens een Grand Tour, bedoeld om verzamelaars en kunstenaars te bezoeken en schilderijen te kopen. Cosimo werd rondgeleid door Pieter Blaeu, telg uit de beroemde uitgeversfamilie Blaeu. Hij drukte Michiel de Ruyter de hand en ontmoette beroemdheden als Constantijn Huygens, Nicolaas Heinsius, Frederik Ruysch en Jan Swammerdam.

Het aardige van het boek Een Toscaanse prins bezoekt Nederland is dat je niet alleen door de reisverslagen maar ook dankzij de vele illustraties Nederland kunt zien zoals Cosimo ons land heeft gezien. Het resultaat is een prachtig lees- en bladerboek. De reisverslagen zijn niet van hemzelf maar van zijn kamerheer en andere leden van zijn hofhouding. Ze schreven in het Italiaans, uiteraard – de verslagen zijn in die taal reeds lang beschikbaar – maar nu zijn ze in hedendaags Nederlands uitgegeven.

Begrijpelijkerwijs bevatten de reisverslagen geen persoonlijke ervaringen van Cosimo. Dat is jammer. Zo had ik graag willen weten wat hij vond van de latere stadhouder Willem III toen deze – zeventien jaar oud – in een met goudgalon afgezette oud-Romeins kostuum en met een gepluimde helm op het hoofd deelnam aan een groots ballet dat ter ere van Cosimo werd opgevoerd. Vermoedelijk is dit het Ballet de la Paix, dat begin 1668 wegens de Vrede van Breda aan het Haagse hof te zien was (bron). — RvV

¶ Lodewijk Wagenaar (ed.), Een Toscaanse prins bezoekt Nederland. De twee reizen van Cosimo de’ Medici, 1667-1669. Vertaald door Bertie Eringa. Uitgever Bas Lubberhuizen. ISBN 9789059373709. Prijs: € 39,95 (264 blzz met illustraties in kleur).