Boekverkoper Schrokhart Slingerbeen

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERAzaterdag 5 juli 2014 – Rond 1726 verschenen er maar liefst vier toneelstukken over ene Schrokhart Slingerbeen. Slingerbeen is een klassieke boef, die er allerhande oplichterspraktijken op na houdt waar zelfs zijn naaste verwanten niet van verschoond blijven. Tijdgenoten zullen in deze Slingerbeen, alias Reus Kakus, zonder veel moeite de Amsterdamse boekverkoper Jacobus Lindenberg herkend hebben. 

Het toneelstuk Schrokhart Slingerbeen in zyn eigen strikken verstrikt heeft een titelprentje waarop Slingerbeen in al zijn afstotelijkheid en met verwijzingen naar zijn verwerpelijke activiteiten geportretteerd is. De boekverkoper heeft een defecte Bijbel onder zijn linkerarm en een slang op zijn borst, en uit zijn jaszak steken (valse) stempels. Op zijn mouw staat de tekst ‘Nero Nimandsvrient’. Uit zijn mond steekt de koopbrief van een huis waar hij zwendel mee pleegt en – o gruwel! – hij treedt de tien geboden met voeten.

Bijzonder op de prent is dat linksonder een verwijzing naar het huis Paddenstein is opgenomen, dezelfde naam waarmee ook Weyerman het buiten van Lindenberg aanduidde. Gelukkig houdt Vrouwe Justitia de boosdoener met een verrekijker in de gaten, en hoeft de lezer er niet aan te twijfelen dat zo iemand voor galg en rad opgegroeid was. Het wordt de lezer in een gedichtje OP DE TYTELPRINT allemaal nog eens helder voorgeschoteld:

Bedrieger Schorkhart kan zyn Koopbrief niet verdraagen,
Hy kaauwd, en byt, en worgt, wyl hy zig ziet verstrikt
In strikken, die hy voor een ander had geschikt;
Bedrog versterkt hem wel met list en slinksche laagen,
En blaast de schelmery door het oor in’t hart;
Geveinstheid wil hem met haar Schaapevagt bedekken,
Maar dat kan hem tot hulp, nog raad, nog troost verstrekken,
De duure koop van ’t Huis geeft hem te groot een smart,
Zyn Beerepoot vertreed ’t Gebod: GY ZULT NIET STEELEN;
Zyn linksche Handen staan tot dievery gereed.
De Slang, die de inborst van dit monstermens ontleed,
Kruipt uit zijn boezem, om met haar vergif te speelen.
De valsche Stempels zyn getuigen van zyn kwaad.
Zyn Boek defect vertoond zyn list en snoode streeken;
Terwijl Geregtigheid het kwaaddoen dreigt te wreeken;
Zy volgt zyn stappen naar, om hem, die haar versmaad,
En, als de Wolf de Duif, de eenvouwdigen doet bloeden,
Te straffen door haar magt, die wis, dog langzaam, gaat.
De Raaven wagt hem, als hy Paddenstein verlaat,
Reeds kratsende, om zig met dien vuilen romp te voeden.
Want elk verkrijgt het loon hetgeen hy heeft verdiend,
Gelyk haast blyken zal aan NERO NIEMANTS VRIEND. 

Brigitte van der Zijde publiceerde in 1996 in de Mededelingen een artikel over Gysbert Tyssens, de auteur van de vier toneelstukken over Schrokhart Slingerbeen. Hierin besteedde zij ruim aandacht aan de toneelstukken en aan Lindenberg. Ook Weyerman gaf Lindenberg er in 1725 in zijn tijdschriften van langs. Peter Altena ontdekte een notariële akte waarin te lezen valt dat Lindenberg op een originele manier terugsloeg. — JF

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.