Wat is landschap nog in de achttiende eeuw?

Bij de tentoonstelling ‘Der Himmel so weit’ in Schloss Moyland

Griethauser Altrheinmaandag 21 juli 2014 – In het schitterend Schloss Moyland, een boogscheut verwijderd van de Nederlands-Duitse grens, is tot 24 augustus een mooie tentoonstelling Landschaftsdarstellungen der Niederrheinlande te zien.

In het koetshuis en in het kasteel worden met schilderijen en tekeningen de artistieke omtrekken geschetst van een grensoverschrijdend fenomeen: het Nederrijnland. Of het echt bestaat, is onzeker, maar het hart van dat Nederrijnland ligt in de driehoek Bedburg-Nijmegen-Arnhem. 

Het is altijd de moeite van de dagreis waard om in de voetsporen van Voltaire te treden en Moyland te bezoeken, maar deze tentoonstelling maakt een bezoek nu wel héél aantrekkelijk. De schilderijen, tekeningen, grafisch werk en foto’s komen niet enkel uit de eigen collectie, maar ook uit musea en privéverzamelingen uit binnen- en buitenland. De expositie laat werk zien dat niet zo gemakkelijk andermaal en elders te zien is.

Onverwoestbaar mooi zijn de landschappen van Jan van Goyen en Salomon van Ruysdael. Uiteraard is ook de Kleefse gigant Barend Cornelis Koekkoek vertegenwoordigd. Van recenter datum is het werk van Willem den Ouden en de mij onbekende Haagse schilder Dirk Wiggers.

Wat opvallend ontbreekt, is de achttiende eeuw! Mij schoten niet onmiddellijk namen te binnen van schilders uit de achttiende eeuw die niet hadden mogen ontbreken. Misschien is het schilderen van landschappen in het bijzonder in de zeventiende en negentiende eeuw populair en in de achttiende heel veel minder. Weyerman kent zijn Van Goyen wel, maar dan voornamelijk als schertsfiguur in het levensverhaal van Jan Steen. In zijn Tussen zwart en ultramarijn laat Ton Broos zien dat het schilderen van landschappen in het werk van Weyerman slechts ‘af en toe’ aandacht kreeg.

Hoe valt die geringe waardering voor het schilderen van landschappen te verklaren? Was de schilderkunst in de achttiende eeuw meer urbaan dan ruraal of leidde de liefde voor het klassicisme af van het Nederlandse en Nederrijnse landschap en raakte de pastorale natuurbeleving in de mode? Bij het terugfietsen vielen me nog meer vragen in, antwoorden ho maar. — PA

¶ De tentoonstelling Der Himmel so weit. Landschaftsdarstellungen der Niederrheinlande in Schloss Moyland duurt tot 24 augustus. Info en ‘Bildergalerie’ hier.

Waal

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.