De zakenreis van Jan van Heukelom (1805)

Jan van Heukelommaandag 20 oktober 2014 – Aan het einde van de achttiende eeuw daalde in Nederland de productiviteit van bedrijven en werd ook de kwaliteit van hun producten minder. Ooit was hun internationale concurrentiepositie niet te evenaren, maar nu werd het steeds moeilijker die positie te handhaven. Dit merkte ook de familie Van Heukelom, lakenfabrikanten te Leiden.

Om het te kunnen opnemen tegen buitenlandse concurrenten moest men weten wat er elders gebeurde. Vooral in Engeland, waar zich een industriële revolutie voltrok. Daarom vertrok Jan van Heukelom (de vierde met deze naam in de familie), als twintigjarige in 1805 naar Engeland. Hij maakte een reisverslag van zijn circa acht maanden durende verblijf daar: een egodocument dat eeuwenlang in de familie bewaard is gebleven. Dit wordt nu voor het eerst uitgegeven: De Engelse Industriële Revolutie beleefd door een Leidse lakenfabrikant.

‘Jan van Heukelom 4’ (1784–1847) verbleef lange tijd in Londen, waar hij zich oriënteerde aan de hand van een stadsplattegrond (die is nog altijd bewaard gebleven). Daarna had hij vier maanden Wakefield in Yorkshire als basis. Van daaruit reisde hij de industriesteden af, op zoek naar informatie. Aan het einde van zijn reis verbleef hij enige tijd in Bath, dat toen nog een centrum van textielindustrie was.

De reis is een hele belevenis geweest. Nauwkeurig tekende Jan 4 op wat hij zag, met wie hij sprak en wat hij in Leiden aan nieuwe industriële snufjes zou kunnen gebruiken. Later werd hij chef van de firma F. Lelyveld & Co., lakenfabrikanten. Hij zou ook lid worden van de gemeenteraad en de Kamer van Koophandel te Leiden.

Het verslag van Jan van Heukelom vormt het uitgangspunt van het boek. Jan Siegenbeek van Heukelom – gepensioneerd biofysicus en achterachterkleinzoon van Jan 4: Jan 8 – doet vervolgens verslag van de drie reizen in Engeland die hij samen met zijn vrouw tussen 2008 en 2013 maakte om deskundigen op het gebied van de Industriële Revolutie te spreken, zaken uit het reisverslag uit 1805 in het echt te bekijken en om bronnen aan te boren die aanvullende informatie kunnen geven. — RvV

¶ Jan Siegenbeek van Heukelom (ed.), De Engelse Industriële Revolutie beleefd door een Leidse lakenfabrikant. Leiden, Uitgeverij Gingko 2014. De presentatie van het boek is op 1 november, Dag van de Geschiedenis, in de Hooglandse Kerk te Leiden. Jan Siegenbeek van Heukelom houdt twee maal een (identieke) lezing over de reis van zijn voorvader: om 13.30u en om 15u.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.