Turquerie

Turqueriedonderdag 30 oktober 2014 – Fantaseren over zwoele Turkse baden, blanke slavinnen, oosterse paleizen en luxueuze interieurs is altijd al een geliefde bezigheid geweest. Het exotische Turkije zag je terug in kleding, schilderijen en toegepaste kunst (turquerie). Maar zeker niet alleen in de 19e eeuw, zoals de weblog Made in Europe van NRC-redacteur Pieter Steinz suggereert.

Al sinds de 16e eeuw deden gedachten aan het exotische Oosten – Turkije en de Levant, maar ook het verre China – bij menige welgestelde burger het hart sneller kloppen. De website Alla Turca. The fashion for all things Turkish in the Habsburg empire laat bijvoorbeeld zien hoe men aan het Habsburgse hof geïnspireerd was door alles wat maar Turks was. Men hulde zich in harembroeken, tulbanden en andere Turkse gewaden. Il Seraglio van Mozart (Die Entführung aus dem Serail) werd met veel succes opgevoerd in het Burgtheater. 

Weinigen dachten meer aan 1683, toen Wenen de agressieve Turken in een bloedig gevecht van zich af hadden geslagen. De angst in Europa voor de Turken was omgeslagen in een wijd verbreide fascinatie. Over die fascinatie verscheen zojuist een nieuwe studie, geschreven door voormalig Sotheby’s-medewerker Haydn Williams: Turquerie. An Eighteenth-Century European Fantasy.

Die belangstelling voor Turkije beperkte zich niet alleen tot kleding, maar was ook te zien in de literatuur, toneel, schilderkunst, keramiek, meubels. De Franse aristocratie ging hierin heel ver, schrijft Williams, maar ook in Rusland, Polen en Saksen was Turkije de mode. Citaat blurb:

[…] its reach was broad from a pavilion built by Catherine II in Russia to the Turkish tents erected along the Elbe to celebrate a royal marriage in Dresden in 1719; from an ivory statuette of a janissary created for King Augustus II of Poland to the costumes worn for a carnival celebration in Rome in 1748.

In het boek komt Nederland niet ter sprake. Wie over de Turkse mode binnen de Republiek meer wil weten, moet graven in het geheugen. In 2012 was er in het Rijksmuseum de expositie Ottomania. De Turkse wereld door westerse ogen (1500-1750). Zie hierover een oud blogbericht over Turkse tronies en een kort filmpje over de expositie. Nog steeds informatief is het proefschrift van Christien Dohmen, In de schaduw van Scheherazade. Oosterse vertellingen in achttiende-eeuws Nederland (2000). Had Pieter van Woensel niet ook iets te maken met Turkije? En Cornelis de Bruyn? — RvV

¶ Haydn Williams, Turquerie. An Eighteenth-Century European Fantasy. Uitgeverij Thames & Hudson, 2014. ISBN 978-0500252062. Prijs: $ 65 (240 blzz. en rijk geïllustreerd, deels in kleur). Bekijk hier tientallen portretten van Europese dames in Turkse kledij.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Eén reactie op Turquerie

  1. Jo Vromen schreef:

    Prachtig, maar het huidige Turkije, tenminste het fundamentalistische
    segment heeft niet zo mijn waardering.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.