Onwetendheid bestraft door de wetenschap

Physique ignorantezaterdag 29 november 2014 – Op deze prent zie je de vrouwelijke personificatie van de natuurwetenschap, met opgeheven roe. Ze slaat een man op zijn naakte achterste. Rechts van hem staan putti op satyrpoten: de één zet hem ezelsoren op, de ander trekt zijn hemd omhoog om het pak slaag beter te doen slagen. Naast de satyrs staat een man die zijn broek omhoog trekt. Hij heeft zijn straf kennelijk net ondergaan. Op de achtergrond, links, zitten mensen in een kring rond een soort kampvuur. Een man sjort aan een doek: een tentdoek?

De ets/aquatint is circa 1784 gemaakt door ene Bonvatel, naar een ontwerp van de even onbekende D.R.S. Het is een Franse spotprent die in eerste instantie alleen maar vragen oproept. Waar gaat dit over? Maar wie beter kijkt, ziet op de voorgrond boeken liggen met afbeeldingen van ballonvaartuigen. Ook de versregels onder de prent wijzen op de ballonvaart, één van de grote uitvindingen van de 18e eeuw.

A grands coups d’étriviere,
Frappez sur le derriere
De cet abbe sans lumiere,
Roi des ignorans,
Enfumé comme un Diable,
Tu veux sauver ton rable,
Pauvre misérable;
Janninet attends,
Changez-moi ces deux têtes,
Têtes de Charlatans.

Nu wordt de boodschap duidelijk. De satire is gericht op de ‘méchanicien’ Janinet en de ‘professeur de physique’ abbé Miollan, die op 11 juli 1784 in het Jardin de Luxembourg (Parijs) een montgolfier lieten opstijgen. Miollan had bedacht dat de heteluchtballon 32 meter hoog moest zijn en de vorm van een schip moest hebben, omdat-ie zo beter bestuurbaar zou zijn. Eindelijk kon de mens vliegen: de wetenschap stond voor niets!

Maar tegen de avond was het ding nog niet opgestegen. De samengestroomde mensenmassa – ze hadden voor het schouwspel dik moeten betalen – werd ongeduldig. De toeschouwers begonnen ‘boe’ te roepen maar, ook al gooiden de knechts van Janinet en Miollan nog meer hout op het vuur om voldoende hete lucht te maken, de ballon ging niet de lucht in. Een aantal toeschouwers begon stenen, kluiten en takken naar die stomme luchtballon te gooien. Plots vatte de ballon vlam.

Het was duidelijk dat hier een paar bèta-wetenschappers te overmoedig waren geworden door de recente wetenschappelijke uitvinding van de gebroeders Montgolfier in 1783. Janinet en Miollan zouden de ballon wel even verbeteren. Mooi niet. — RvV

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.