Criminaliteit in het Oldambt

CrimineleZakendonderdag 11 december 2014 – Voor de weidsheid van een landschap is in Nederland het Oldambt een aangewezen plek. In deze streek bij Winschoten en Delfzijl waren eens de Ripperda’s de baas, en hadden ook de Gockinga’s het voor het zeggen: de familie die Karel Bostoen op het spoor kwam toen hij zijn artikel schreef over het satirische studentenblad De Arlequin Alchimist (1742).

Het vruchtbare Oldambt heeft in de 18e eeuw nogal wat veranderingen ondergaan. Er werden steeds meer stukken land ingedijkt, terwijl het hoogveen achter de oude dorpen steeds verder ontgonnen werd en de schrale zand- en dalgronden in oppervlakte toenamen. Ook de bevolking nam toe doordat landarbeiders zich vestigden in kleine huisjes langs de dijken of in plaggenhutten aan de rand van het veen.

De Dollard was toen wel een stuk groter dan tegenwoordig. Boerderijen hadden nog geen imposante voorgevels. Boer en arbeider leefden nog zonder strijd en de stad Groningen had het er voor het zeggen. Maar de ogenschijnlijke rust bedriegt. Want ook al werd het Oldambt in 1719 nog ‘het Puukje van de geheele Provincie’ genoemd, de Oldambtsters namen lang niet alles voor zoete koek aan. Dat blijkt wel uit Harry Pertons Het loeit in het Oldambt (1998), over het boerenverzet tegen het nepotisme van de rijkste families in regio en provincie (1748).

Nu is er weer een publicatie verschenen die de stilte in het Oldambt doorbreekt. Over de criminaliteit uit de jaren 1750-1800 verscheen onlangs het boekje Naar het gerecht, van Ties Tepper en Marianne Hoffschulte. Zij hebben de dossiers uit het gerecht van de Oldambten – Oost-Oldambt en Wold-Oldambt – doorgenomen, hetgeen uiteindelijk resulteerde in 22 verhalen, ondergebracht in drie delen.

Het eerste deel wordt geheel gevuld met de kwestie van een schoolmeester uit Scheemda die zijn ‘libiduneusheid’ had getoond aan een jong meisje. Hij ontkende in alle toonaarden maar verloor zijn gevecht tegen wat hij beschouwde: roddel en achterklap. In het tweede deel staan diverse rechtszaken tegen orangisten, patriotten en – later – Franse soldaten. Vechtpartijen, plundertochten, brandschattingen: de rust was ver te zoeken. Het derde deel bevat verhalen over de ‘gewone’, kleine criminaliteit. Ook ruzies, gestolen wasgoed, geweldpleging, moord en bedelarij kwamen voor in het verre en verlaten Oldambt. Niets menselijks was ook de Oldambtsters vreemd. — RvV

¶ Ties Tepper en Marianne Hoffschulte, Naar het gerecht. Criminele zaken uit het Oldambt, 1750-1800 (Oldambt Historische Reeks 3). Winschoten, Cultuurhistorisch Centrum Oldambt 2014. ISBN 978-90-817336-3-2. Lees hier meer over achtergronden van de uitgave.

Dit bericht is geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.