Naakte Waarheyt

Jacob Campo Weyerman, De naakte waarheyt (1737), ed. André Hanou, Amsterdam, Stichting Jacob Campo Weyerman, 1997 (Abdera 3).
124 blzz.
ISBN 90-71726-02-9.
Prijs € 13,20 (ex. verzendkosten).

Dit derde deel van de Abdera-reeks is verschenen ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de Stichting Jacob Campo Weyerman.

De Naakte Waarheyt is ‘een zeer schoone vrouw die ontbloot is. Zy houdt in de rechterhant om hoog een straelende zon, daer zy haer oogen op vestigt. In de slinkerhant een geopent Boek en een Palmtak. Onder de rechterhant staet een hemelsche en wereltsche Globe’. Aldus P. Zaunslifer in Tafereel van overdeftige zinnebeelden (Amsterdam 1722). Maar de verheven waarheid wordt ook altijd vergezeld door laag-bij-gronds bedrog.

In de periode van de Verlichting is er een groeiende belangstelling voor waarheid/bedrog in wereldbeschouwelijk opzicht. Als weekbladschrijver ziet Jacob Campo Weyerman (1677-1747) hoe het in verleden en heden met de waarheid niet te nauw wordt genomen. Hij beschouwt het als zijn taak dit bedrog aan de kaak te stellen.

In de 14 afleveringen van zijn weekschrift De Naakte Waarheyt brengt Weyerman diverse oplichters voor het voetlicht: alchimisten, advocaten, valsspelers, koppelaressen. Speciale aandacht gaat uit naar ‘alderberuchtste Atheisten’ als Pietro Aretino en Benedictus de Spinoza, ‘eerloze beleyders van de Ongodistery, die verderflyke veenmol voor het dierbaar plantgewas van de onsterflyke Ziel’.

Ook de beginselen van de vrijmetselarij komen in De Naakte Waarheyt aan de orde, voor het eerst in de Nederlandse literatuur. De vrijmetselarij wordt als een nieuwe zotheid gepresenteerd, opvolger van een oudere dwaling (vermoedelijk de Rozenkruisers). Toch lijkt Weyerman niet altijd een veroordeling uit te spreken. Gezien een zekere liefde en regelmaat waarmee hij door kerk of staat veroordeelde teksten en schrijvers naar voren haalt, is er enige ruimte om hem hier van sociaal-religieuze subversiviteit te verdenken.

Bestellen
Abdera-uitgaven kunt u bestellen bij boekhandel Van Kemenade & Hollaers te Breda.