Praatjesmakers

woensdag 11 juni 2008 – Weyerman heeft zijn Vermakelyk wagenpraatje. De formule van met elkaar kletsende reizigers die met elkaar allerlei roddels en opinies uitwisselden, was niet nieuw.
Binnenkort (27-6) verschijnt het proefschrift Rap van tong, scherp van pen. Literaire discussiecultuur in Nederlandse praatjespamfletten (circa 1600-1750), geschreven door Clazina Dingemanse en uitgegeven door Verloren. Waarschijnlijk ook te raadplegen via de proefschriftendatabank van Igitur.

Hieronder het persbericht van de Universiteit van Utrecht:

In pamfletten uit de periode 1600-1750 worden debatten over actuele kwesties niet neutraal en vanuit alle standpunten weergegeven, maar zetten de auteurs allerlei overtuigingstactieken in om de lezer naar één ‘juiste’ visie op de actualiteit te leiden. In haar proefschrift ‘Rap van tong, scherp van pen’ geeft Clazina Dingemanse een overzicht en analyse van deze tactieken.

In de vroegmoderne tijd is het pamflet in Nederland het belangrijkste publiciteitsmedium. Dingemanse belicht in haar proefschrift een opmerkelijk type pamflet, de zogenoemde ‘praatjes’: fictieve gesprekken tussen allerlei inwoners van de Republiek, zoals boeren, schippers, kooplui, kroegbazen, Hollanders, Zeeuwen, Geldersen of Brabanders. In een ‘levensechte’ situatie (op de trekschuit, op de markt of bij iemand thuis) bespreken zij actuele kwesties, zoals de vraag of er oorlog of vrede moet komen, wie de baas is in het land en of politici wel goed functioneren. De weergave van het debat is in deze praatjespamfletten allerminst neutraal: de auteur wil de lezer beïnvloeden en leidt hem naar één onafwendbare conclusie.

Dingemanse zet in haar proefschrift de overtuigingstactieken in praatjespamfletten uit de periode 1600-1750 op een rij. Zij plaatst de teksten in hun politieke context, gaat in op de interactie met andere pamfletten en onthult hoe de auteurs de publieke opinie sturen en manipuleren, bijvoorbeeld door de inzet van verschillende gesprekstechnieken, toepasselijke sprekers, rijm, humor, vergelijkingen met vroegere gebeurtenissen en emoties. Dingemanse vat de dialoogtechnieken samen in een algemeen model dat de basis legt voor internationale vergelijking van vroegmodern pamfletmateriaal en moderne journalistieke genres.