Het literaire leven in Leiden 1760-1860

vrijdag 2 september 2011 – Op 5 oktober promoveert Rick Honings op het proefschrift ‘Geleerdheids zetel, Hollands roem!’ Het literaire leven in Leiden 1760-1860.

Willem Bilderdijk bejubelde in zijn gedicht ‘Afscheid aan Leyden’ (1827) de sleutelstad als ‘Geleerdheids zetel, Hollands roem’. Een treffende typering, want Leiden was tussen 1760 en 1860 een broedplaats van creativiteit. Dit centrum van culturele en literaire activiteiten wist in het hele land de aandacht te trekken.

Na een bloeiperiode in de late zestiende en vroege zeventiende eeuw nam deze culturele hoofdstad een steeds minder prominente plaats in. Maar in de tweede helft van de achttiende eeuw bloeide het culturele leven er weer als vanouds. Deze heropleving was mede te danken aan twee belangrijke literaire genootschappen: de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde en Kunst Wordt Door Arbeid Verkreegen.

Tot in de tweede helft van de negentiende eeuw nam Leiden opnieuw een sleutelpositie in. Bilderdijk woonde en werkte er, maar ook andere bekende auteurs, zoals Nicolaas Beets (Hildebrand), Johannes Kneppelhout (Klikspaan) en François HaverSchmidt (Piet Paaltjens). Er waren massa’s kleine literaire clubjes waar de Leidse burger lid van kon worden: dichtgenootschappen, leesgezelschappen en leesbibliotheken. Ook de Schouwburg, de vele boekverkopers en de tijdschriften droegen bij aan dit literaire klimaat.

In de roerige tijd tussen 1780-1860 vervulde de literatuur een sociale functie. De dissertatie van Rick Honings laat zien hoezeer de letterkunde verweven was met historische gebeurtenissen. Dit was het geval in de strijd tussen patriotten en prinsgezinden, na de buskruitramp, tijdens de Belgische Opstand en tijdens de revolutie van 1848. Ook in zijn zoektocht naar nationale eenheid en identiteit zocht de Leidse burger naar literaire mogelijkheden om ideeën en gevoelens hierover te uiten.

Het boek schetst tegelijkertijd een levendig beeld van het literaire leven in een Hollandse provinciestad.

¶ Rick Honings, ‘Geleerdheids zetel, Hollands roem!’ Het literaire leven in Leiden 1760-1860. Leiden, Primavera Pers. ISBN 978-90-5997-114-1. Prijs: € 39,50.